Terugblik op maand winterweer

December was de maand van de sneeuwval. Dat hebben ze bij ProRail en NS geweten. Donderdag 17 december werd Nederland bedekt onder een dikke laag sneeuw. Voor de spoorweg branche betekende dit veel problemen. Defecte wissels, kapotte treinen en een aangepaste dienstregeling waren het gevolg. Pas maandag 25 januari reden vrijwel alle treinen weer. Maar nog steeds zijn er kleine aanpassingen. Tijd voor een terugblik op een maand winterweer. 

Dat de winter op 17 december fors toesloeg, was te merken. In de ochtend zorgde een wisselstoring bij Den Haag HS voor aanzienlijke vertragingen. Later zou blijken dat dit kwam doordat de wisselverwarming niet aanstond. Maar niet alleen rond Den Haag waren er problemen. De lijst storingen van 17 december is aanzienlijk. In de bijsturing raakte NS en Prorail zelfs zo de kluts kwijt dat het treinverkeer van en naar Utrecht stil kwam te liggen door logistieke problemen. Ook Arriva staakte door het winterweer de normale dienstregeling.

Zondag 20 december
De problemen hielden na 17 december niet op. Ook 18 en 19 december werden er behoorlijk wat treinen opgeheven. Voor zondag 20 december was er ook een aangepaste dienstregeling afgekondigd. Maar hevige sneeuwval zorgt er al snel voor dat het treinverkeer op veel trajecten totaal stil komt te liggen. NS en ProRail kondigen daarom al vroeg in de morgen een negatief reisadvies af. De problemen blijven niet beperkt tot het spoor. In bijna heel Nederland vallen ook de bussen en trams uit. 

Nedtrain medewerker
Alhoewel maandag 21 december geen sprake meer is van hevige sneeuwval, heeft de spoorsector de problemen nog niet onder controle. Het negatieve reisadvies blijft van kracht en alle intercity´s vallen uit. In heel Nederland rijden alleen stoptreinen. Een medewerker van onderhoudsbedrijf Nedtrain besluit in alle spoorellende reizigers uit de brand te helpen en een overvolle stoptrein Amsterdam – Utrecht te rijden. NS is echter minder blij met de actie omdat de man alleen leeg materieel treinen mag rijden.
Ook dinsdag 22 december is de situatie weinig anders dan de dag er voor. Het negatieve reisadvies blijft van kracht. Pas woensdag 23 december rijden er weer intercity´s en is het negatieve reisadvies van de baan.

Forse kritiek 
De spoorchaos levert met name ProRail forse kritiek op. Niet alleen van Rover maar ook van diverse politieke partijen, media en de ANWB. Nederland blijkt één van de weinige landen te zijn die nog bij een aantal wissels gasverwarming gebruikt om wissels niet vast te laten vriezen. Volgens ProRail kost het vervangen van de gasverwarming 45 miljoen en is het aan de politiek om een dergelijk besluit te nemen. ProRail had overigens nog nooit eerder aangegeven dat zij hiervoor extra geld nodig had. 
Alhoewel de kritiek zich met name op ProRail richt, blijkt later dat ook NS niet vrij uit gaat. Volgens RTL zou NS al jaren weten dat de treinen niet goed tegen hevige sneeuwval zouden kunnen. 

Duitsland 
In het begin lijken de problemen zich te beperken tot Nederland. Volgens de Telegraaf zouden de Duitse Spoorwegen zelfs bereid te zijn om Nederland een handje te helpen. Maar niet veel later blijkt ook Duitsland last te hebben van hevige sneeuwval. Alhoewel een aantal ICE´s uitvallen blijven de meeste treinen in Duitsland wel rijden. Zij het met aanzienlijke vertragingen, oplopend tot soms meer dan 3 uur. De ICE´s naar Brussel en Amsterdam hebben enige tijd niet in Nederland en België gereden.

Eurostar en Thalys
Maar buiten Nederland wordt vooral de Eurostar fors getroffen door het winterweer. 18 op 19 december stranden diverse treinen in de Eurotunnel. Ruim 2.000 reizigers moeten de nacht doorbrengen in koude kapotte treinstellen. Drie dagen lang rijdt er geen Eurostar trein. Daarna wordt de dienstregeling weer beperkt opgestart. In januari raakt opnieuw een Eurostar trein defect. Dit maal niet door het winterweer. Wel moet Eurostar haar dienstregeling aanpassen doordat er veel winter problemen veel treinstellen defect zijn.
Dat geldt ook voor Thalys. Wekenlang vallen er tussen Brussel en Parijs treinstellen uit. Diversen. Met name in december hebben de nodige Thalys treinen grote vertragingen. De punctualiteit daalt die maand tot een historisch dieptepunt. Meer dan veertig procent van de treinen heeft een vertraging van een kwartier of meer.

Maatregelen
In Nederland waren de winterweer problemen het grootst tussen 17 en 22 december. ProRail heeft achteraf erkent dat er zaken zijn fout gegaan en zij onvoldoende was voorbereid op het winterweer. Om vervoerders tegemoet te komen hoeven zij voor die periode niet te betalen voor het gebruik van het spoor.
Om herhaling te voorkomen heeft ProRail samen met NS maatregelen getroffen. Zo werden er op sommige dagen ´s nachts extra (lege) treinen ingezet om wissels sneeuw vrij te houden. Ook zijn er op sommige dagen extra locomotieven gehuurd om zo eventuele defecte treinen snel te kunnen wegslepen. De maatregelen lijken succesvol; in januari zijn er bij sneeuwval geen grote problemen ontstaan.

Aangepaste dienstregeling
Ondanks de succesvolle maatregelen moest de dienstregeling vanaf 4 januari 2010 toch worden aangepast. Tien procent van de treinen was op dat moment niet beschikbaar door defecten. Deze waren vooral tijdens het winterweer in december ontstaan. Met name tussen Den Haag en Utrecht en tussen Rotterdam en Amersfoort vielen treinen uit. Op 25 januari was er weer voldoende materieel om de meeste treinen weer te laten rijden. Alleen tussen Amersfoort en Deventer en tussen Utrecht en Zwolle rijden in de spits nog steeds minder intercity´s. Hoe lang dit gaat duren is nog steeds niet bekend. Behalve een enkele spitstrein die nog uitvalt, moeten sommige reizigers nog rekening houden met een extra overstap (in Sittard en Zwolle).

Zoutkaartje
Behalve grote nadelen had het winterweer voor treinreizigers ook een paar kleine voordelen. Zo werd er lange tijd gratis koffie en erwtensoep uitgedeeld om het reizigersleed iets te verzachten. Ook introduceerde NS het "Zoutkaartje" waarmee iedereen buiten de spits recht had op korting. Toen op 25 januari vrijwel alle treinen weer gingen rijden, kwam er een einde aan het zoutkaartje.

Nieuw winterweer
Mogelijk volgt er nieuw winterweer. Hopelijk blijven NS en ProRail scherp zodat de spoorchaos van half december zich niet herhaald. De maand januari geeft een hoopvol beeld dat de spoorsector inmiddels weet hoe zij moet omgaan met het winterweer. Het is te hopen dat er niet opnieuw veel treinen defect raken, zodat alle treinen kunnen blijven rijden.

Treinreiziger.nl
Voor Treinreiziger.nl zorgde de problemen op het spoor voor veel extra bezoekers. Niet verwonderlijk, want in amper een maand tijd werden er ruim 50 artikelen over de winterperikelen geschreven. Op 20, 21 en 22 december waren er gemiddeld 10.000 bezoekers per dag, tegen 2.000 normaal. Uiteindelijk bezochten in de maand december ruim 100.000 bezoekers de website treinreiziger.nl.