Foto: (c) Alain Stoll / CC BY-SA 2.0
Wat is de snelste trein ter wereld? Voor menig treinliefhebber zal het geen verrassing zijn dat de Franse Train à Grande Vitesse menig snelheidsrecord op zijn naam heeft staan. Op traditioneel spoor voert de TGV nog altijd de ranglijst aan. Toch kan het dankzij de magneettrein nog sneller. In dit artikel nemen we je mee in de wereld van snelheidsrecords. Van vroeger, tot nu.
De eerste treinen ter wereld waren natuurlijk ook direct de snelste treinen ter wereld. Daardoor heeft de stoomtrein van Richard Trevithick in het Verenigd Koninkrijk in 1804 het eerste snelheidsrecord met acht kilometer per uur op zijn naam staan. Maar van een echte spoorlijn met reizigersvervoer volgens een dienstregeling was toen nog geen sprake.
In 1850 rijdt voor het eerst een trein harder dan 100 kilometer per uur. De GWR Iron Duke weet in dat jaar in Groot-Brittannië een snelheid te halen van 125,6 kilometer per uur. De locomotief werd gebruikt voor de Flying Dutchman, die decennialang de snelste trein ter wereld was. Tussen London Paddington en Exeter reed de trein met een gemiddelde snelheid van 85 kilometer per uur, wat ongekend snel was voor die tijd.
Stoomlocomotieven hebben de naam langzaam te zijn. Maar dat doet geen recht aan de snelle locomotieven die er ook toen al waren. De snelste stoomlocomotief ooit is officieel de Britse locomotief de Mallard. Die wist in 1938 een snelheid te behalen van 202,6 kilometer per uur, een fractie sneller dan het Duitse record van twee jaar eerder (200,4 kilometer per uur). Dat dit lukte, kwam vooral doordat de Britten kozen voor een traject waar de stoomlocomotief bergafwaarts reed. De trein heeft echter nooit de eindbestemming gehaald vanwege een oververhitte lager, waarvoor de machinist al had gewaarschuwd.
De Mallard mag dan wel de snelste stoomlocomotief ooit geweest zijn, toch was het niet de snelste trein op dat moment. In Duitsland was een driedelige dieseltrein van de Deutsche Reichsbahn (DRB) toen al iets sneller. De SVT 137 “Bauart Leipzig” had op 17 februari 1936 een snelheid gehaald van 205 kilometer per uur. Daarmee was de SVT 137 de eerste dieseltrein die een snelheid wist te halen van meer dan 200 kilometer per uur.
Japan heeft in 1964 de primeur met de eerste commerciële hogesnelheidstrein ter wereld, de Shinkansen. De trein werd geïntroduceerd tussen Tokio en Osaka, waarmee de reistijd werd verkort tot vier uur. De trein reed in reizigersdienst 200 kilometer per uur, maar kon veel harder. In 1963 had de Shinkansen op een testbaan al de snelheid van 256 kilometer per uur behaald. Het was daarmee het snelste treinstel van dat moment met de nadruk op treinstel, want de Franse locomotief BB 9004 had in 1955 al een snelheid behaald van 331 kilometer per uur.
De bekendste hogesnelheidstrein van Europa, de TGV, doet zijn naam eer aan. TGV is namelijk de afkorting van Train à Grande Vitesse. Met andere woorden: trein van grote snelheid. In 1981 vestigt de TGV voor het eerst een wereldrecord. Met 380 kilometer per uur raast de TGV Sud-Est set no. 16 over het spoor.
Het is zeker niet het laatste record dat de Fransen met de TGV op hun naam hebben gezet. Nadat de Duitsers met de ICE in 1988 het record van de TGV hadden afgepakt, veroverden de Fransen het in 1989 terug. Het record van de Duitsers (406,9 km/u) werd verpulverd: 482,4 kilometer per uur was het nieuwe record. Een jaar later weet de TGV Atlantique het eigen record aan te scherpen naar 515,3 kilometer per uur.
Als we het hebben over reguliere treinen, is de TGV nog altijd de snelste. In 2007 vestigde de TGV POS een nieuw record met 574,8 kilometer per uur. Voor alle duidelijkheid: dat soort snelheden worden niet in de reguliere reizigersdienst gehaald. Dan gaan de TGV’s niet harder dan 320 kilometer per uur.
Maar het kan tegenwoordig met een magneettrein nog sneller dan de TGV. In 2015 heeft JR-Maglev in Japan een snelheid gehaald van maar liefst 603 kilometer per uur. Het record is gevestigd op een 18,4 km lange testbaan.
De Maglev, zoals de magneettrein ook wel is genoemd, is ook in reizigersdienst het snelst ter wereld. Weliswaar niet in Japan, maar in China. In China is eind 2002 (31 december) namelijk de eerste magneettrein in commerciële service in gebruik genomen. De Maglev haalt in Shanghai een snelheid van 431 kilometer per uur. Dankzij de magneettrein duurt het ritje van 29 kilometer tussen de luchthaven en de rand van de stad slechts zeven minuten. Financieel gezien is de dienst echter niet echt een succes: het bedrijf achter de Maglev zou in het verleden naar verluidt jaarlijks 500 tot 700 miljoen dollar op de dienst verliezen. Of de situatie tegenwoordig beter is, is bij de redactie van Treinreiziger.nl niet bekend.
Bij de records van bijvoorbeeld de TGV’s zijn de treinstellen voor de recordpoging aangepast om hogere snelheden te kunnen halen. De Spaanse AVE S103 (door Siemens aangeduid als Velaro) behaalde in 2006 zonder aanpassingen een snelheid van 403,7 kilometer per uur. Het is daarmee de snelste niet aangepaste hogesnelheidstrein, die geschikt is voor reizigersdienst. De ontwerpsnelheid van de trein ligt echter niet op 400 kilometer per uur.
Als het om klassieke treinen gaat, wordt een snelheid van 400 of 430 kilometer per uur nergens in reizigersdienst gehaald. De Chinezen komen het dichtst in de buurt met de Fuxing CR400. Daarbij verwijst 400 naar de snelheid waarvoor de trein ontworpen is. Toch wordt deze snelheid in de reizigersdienst ook niet gehaald, dan blijft de maximumsnelheid namelijk steken op 350 kilometer per uur. Desondanks is de Fuxing CR400 ‘s werelds snelste conventionele hogesnelheidstrein in reizigersdienst.
In Europa is de snelst ontworpen trein de AGV, de opvolger van de TGV. AGV staat voor Automotrice à Grande Vitesse. Onder andere het Italiaanse Italo heeft de AGV afgenomen. De treinen zijn ontworpen voor 360 kilometer per uur. Bij Italo rijden de treinen echter niet harder dan 300 kilometer per uur.
Het is leuk als een trein even zijn topsnelheid weet te behalen, maar voor reizigers zal de gemiddelde snelheid belangrijker zijn dan de topsnelheid. De trein met de hoogste gemiddelde snelheid vind je in China. De 1021,9 kilometer lange treinroute tussen Beijing en Nanjing wordt afgelegd in drie uur en dertien minuten, goed voor een gemiddelde snelheid van 317,7 kilometer per uur. De hoge gemiddelde snelheid is mogelijk door de inzet van de eerder genoemde Fuxing CR400.
In Europa strijden Italië en Frankrijk om de trein met de hoogste gemiddelde snelheid. In 2019 was die strijd volgens Railway Gazette in het voordeel van Italië beslist. Daar rijdt Italo (of formeel NTV) in 32 minuten van Milaan naar het 145 kilometer verder gelegen Reggio Emilia, goed voor gemiddeld 272,4 kilometer per uur. Frankrijk komt volgens Railway Gazette in de buurt. De TGV rijdt daar tussen Champagne-Ardenne en Lorraine gemiddeld 271,8 kilometer per uur.
Als het om internationale trajecten gaat, wees het vakblad Parijs – Brussel (Thalys) aan als snelste verbinding.
Als het om snelheid gaat doet Nederland in de wereld natuurlijk niet echt mee. De Eurostar is weliswaar de snelste trein die in Nederland rijdt, maar de topsnelheid van 320 kilometer per uur kan in ons land nergens in reizigersdienst behaald worden. De maximumsnelheid is in Nederland 300 kilometer per uur, die zowel Thalys als Eurostar op de HSL-Zuid kunnen halen. Die snelheid wordt echter heel kort aangetikt: slechts anderhalve minuut. Toch heeft Nederland in het verleden wel andere spoorrecords op zijn naam gehad. Denk daarbij aan de langste reizigerstrein, die in 1989 reed tijdens het 150 jarige jubileum van NS.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van verschillende artikelen van Wikipedia.
This post was last modified on 17 mei 2021 09:35
Het Spoorwegmuseum is een bijzonder museumstuk rijker: vandaag werd het koninklijk rijtuig overgedragen aan het…
Al een derde van de incidentele reizigers reist met OVpay, reizen met je betaalpas. Sinds…
Vanaf december is het mogelijk om 45 minuten sneller tussen Amsterdam en Brussel te treinen…
Zonder abonnement tóch goedkoper reizen met NS. Dat kan met de NS PrijsTijd Deal. Wie…
Tot en met 18 juli krijg je 20% korting op alle Interrailtickets die geldig zijn…
Reizigersvereniging Rover noemt de nieuwe problemen op de hogesnelheidslijn "de zoveelste tegenslag" voor de reiziger.…