Tram Maastricht – Hasselt in 2024: In de spits staan

De laatste krijtlijnen voor de realisatie van de tram Maastricht – Hasselt worden momenteel uitgetekend. Vorige week is het bestemmingsplan aan Nederlandse zijde vastgesteld. Het is de bedoeling dat eind 2023 de eerste testtram gaat rijden, reizigers kunnen vanaf 2024 mee. De verwachting is dat reizigers op termijn in de spits soms moeten staan.

De verwachting is dat de tramlijn in 2030 ruim 10.000 reizigers per dag zal trekken, waarvan 4.200 van en naar Maastricht. Maar dat kunnen er ook veel meer worden, zegt lightrailspecialist Rob van der Bijl. “Bij 90% van de projecten in binnen- en buitenland zijn de prognoses structureel te laag. Een paar uitzonderingen daargelaten,” legt hij uit. De Noord/Zuidlijn is één van die uitzonderingen. Hij wijst erop dat de prognoses bij de Amsterdamse metrolijn in het begin bewust hoger zijn gemaakt.

Prognoses te somber

Ook voor de lijn Maastricht – Hasselt verwacht Van der Bijl dat de prognose eerder positiever dan negatiever zal zijn. Hij legt uit waarom prognoses vaak te somber zijn. “Je vertrekt noodgedwongen vanaf de bestaande situatie. Maar omdat het openbaar vervoer zo marginaal is, het wordt nu vaak alleen gebruikt als het niet anders kan, is dat geen goed uitgangspunt.”  Ook overschatten de huidige modellen de factor snelheid. “Uit stapels van onderzoek blijkt dat snelheid weliswaar niet onbelangrijk is, maar niet de bepalende factor. De betrouwbaarheid, sociale veiligheid, en de begrijpelijkheid van het systeem spelen ook een belangrijke rol. Dat wordt vaak onderschat. Ook de betaalbaarheid.” Verder benadrukt de expert dat een prognose nooit precies uitkomt. “Het is geen precieze voorspelling. Het is een schatting met kaders.”

Staan

De tram Maastricht – Hasselt zal uiteindelijk twee keer per uur gaan rijden, en op zondag slechts één keer per uur. Op het drukste moment van de dag worden er tot 370 reizigers per uur verwacht. Volgens de gemeente Maastricht kunnen de twee trams dat gemakkelijk aan. Een tramstel kan straks (theoretisch) 295 mensen vervoeren, waarvan tot circa 100 reizigers met een zitplaats. In de spits zullen reizigers dus mogelijk moeten staan. Toekomstig exploitant De Lijn laat weten dat reizigers geen recht hebben op een zitplek. “Aan een mogelijkheid om een zitplaats op voorhand te reserveren, wordt voorlopig niet gedacht.  Iemand die het hele traject van Hasselt tot Maastricht meerijdt, zit of staat amper 30 minuten op de tram. Wellicht minder, want wij verwachten dat er ook heel wat tussenliggende – en dus kortere – verplaatsingen zijn. De kans dat er onderweg een zitje vrijkomt, is dan ook groot.”

Station Maastricht

De tram zou aanvankelijk rijden tot aan station Maastricht, maar de Wilhelminabrug in Maastricht bleek niet sterk genoeg. Daarom is de eindhalte nu verplaatst naar Mosae Forum in Maastricht. Dat is op 13 minuten loopafstand van het station. “In het verleden is bekeken wat de effecten zijn op de reizigersaantallen als de lijn niet wordt doorgetrokken naar het Centraal Station. Daarbij bleek dat het reizigersverlies beperkt is: in de orde van grootte van een paar procent,” zegt woordvoerder Peter Debets van de gemeente Maastricht. Hij wijst erop dat de OV-route wordt omgeleid via de eindhalte. Daardoor moet er straks om de 2 minuten een bus gaan rijden tussen het station en de eindhalte van de tram.

In de toekomst doortrekken

Bij reizigersvereniging Rover betreuren ze het besluit. “Ons standpunt is dat de tram over de spoorbrug moet rijden, mede doordat er in de toekomst geen goederentreinen meer over de spoorbrug gaan rijden,” zegt Kees Braam van Rover Limburg. Hij denkt dat het inkorten van de tram negatieve invloed heeft op het aantal reizigers. Maar lightrailexpert Van der Bijl denkt dat het meevalt. “Mensen uit Hasselt gaan niet naar Maastricht om vervolgens de trein te nemen. De meeste mensen reizen vanwege werk, opleiding of om te winkelen.”  Toch denkt hij dat de tram op den duur wel doorgetrokken zal worden naar het station.

Ongehoord moeizaam

Tenminste: als de tram er echt komt. Daar is Van der Bijl niet van overtuigd. “Het is vooral een Vlaams project, het loopt ongehoord moeizaam.” De lightrailexpert verwacht dat de lijn er ofwel in 2024 ligt, ofwel dat de lijn toch niet door gaat. Van der Bijl is om twee reden “toch een beetje” optimistisch. “De Vlaamse provincie Limburg voelt zich structureel achtergesteld, en daar hebben ze een punt. Daarom willen ze dat de tram nu wel doorgaat. En het is een internationale kwestie. De handtekening met Nederland staat al. Dat zorgt voor extra druk.”

70 miljoen euro

Aan Nederlandse zijde van de lijn is er in elk geval 70 miljoen euro budget vrij gemaakt. Iets meer dan de helft van dat geld komt van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De rest komt voor rekening van de provincie Limburg (13,7 miljoen euro) en de gemeente Maastricht (19,8 miljoen euro). De Noord/Zuidlijn, de ombouw van de Hoekse Lijn en de bouw van de Uithoflijn zijn allemaal duurder geworden dan begroot. Is de gemeente Maastricht daar ook bang voor? “In Maastricht heeft in 2015 een uitgebreide review van het project plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot een scope-aanpassing,” benadrukt Debets namens de gemeente. “Naar aanleiding hiervan heeft onderzoeksbureau Berenschot een uitgebreide procesevaluatie van het project gedaan. De aanbevelingen uit dit rapport zijn overgenomen en verwerkt in de nieuwe projectopzet.”

Traject

De lijn heeft een lengte van 30 kilometer, waarvan slechts 3,8 kilometer op Nederlands grondgebied. In totaal zijn er 12 haltes voorzien, waarvan twee in Maastricht. De overige haltes komen in Belgische plaatsen: één halte in Lanaken, drie in Bilzen, twee in Diepenbeek en vier in Hasselt. De stations van Hasselt en Diepenveen worden door de tram wel bediend. De bedoeling is dat er 12 trams worden besteld. In de stad zal de tram een snelheid halen tussen de 10 en 35 km/uur. Buiten de stad is dat maximaal 100 km/uur.

Alle afbeeldingen zijn afkomstig van Trammaastricht.eu.