Privatisering spoor

Als het aan reizigersvereniging Rover ligt, blijven de intercity´s in handen van NS, maar bij stoptreinen (Sprinters) wil de vereniging meer marktwerking. Harde voorwaarde is daarbij wel dat de overheid meer regie pakt. Dat staat in een visiedocument van de vereniging. NS biedt in de ogen van Rover onvoldoende kwaliteit bij Sprinters, terwijl de regionale vervoerders juist goede resultaten laten zien. Om tot verbetering te komen wil de vereniging regionale OV-netwerken creëeren, waarbij bus en trein op elkaar aansluiten. "De decentralisatie van onder meer de Vechtdallijnen, de MerwedeLingelijn en Randstadrail laten zien dat dit een succes is", schrijft Rover. Regionale regieorganen zouden die netwerken moeten aanbesteden of gunnen aan een vervoerder. OV-chipkaart Voorwaarde voor de vereniging is wel dat er een landelijke regie komt. "Daar heeft het nu aan ontbroken. Neem de OV-chipkaart. Daar is eerst Rotterdam mee begonnen, toen NS en andere bedrijven. Ieder bedrijf heeft alleen gekeken naar de kaders in het eigen bedrijf, maar een landelijke regie ontbreekt", legt Rover-voorzitter Arriën Kruyt uit. Met als gevolg dat bijvoorbeeld iedere vervoerder nu zijn eigen OV-chipkaartpaaltjes heeft. Door het gebrek aan regie is er bijvoorbeeld ook geen landelijke regeling voor het terugvragen van geld bij vertraging. Overheid Als het aan Rover ligt moet de overheid de regie pakken. "Rover pleit voor een landelijk regieorgaan en voor meerdere regionale regieorganen. Het landelijk orgaan is onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Milieu maar staat op afstand van het beleidsdepartment", stelt de vereniging voor. Voor de regionale regieorganen ziet Rover de Duitse Verkehrsverbünde als voorbeeld. Samenloop Meerdere vervoerders op één traject, dat is volgens NS niet goed voor de reiziger. Volgens Kruyt is dat onzin. "Er zijn nu al heel veel trajecten met samenloop met andere vervoerders, en dat gaat prima. Vanaf volgend jaar hebben we tussen Arnhem en Zevenaar zelfs vier vervoerders rijden", reageert Kruyt (Arriva, Breng, Abellio, NS International, red.). Hij vervolgt: "Ik heb veel kritiek op ProRail, maar capaciteit verdelen doen ze prima." Aandeel OV De Rover-voorzitter verwacht dat het plan voor meer betalende OV-reizigers zal zorgen. "NS verwaarloost de Sprinters, terwijl de meeste treinreizigers juist korte afstanden van 20 à 30 kilometer afleggen. Regionale OV-netten kunnen een impuls geven aan het OV", stelt Kruyt. En dat is nodig ook, want de vereniging wil dat het aandeel van het openbaar vervoer verdubbeld gaat worden. De groei moet komen uit de Randstad. "Verschillende agglomeraties in Europa die vergelijkbaar zijn met de Randstad laten zien dat een marktaandeel van 20% tot 40% haalbaar is. In de landelijke gebieden is geen wijziging in de modal split te verwachten", schrijft de vereniging. Intercity´s De intercity´s hoeven wat Rover betreft niet aanbesteed te worden. "Dat doet de NS nu ook goed. De netwerkstructuur is in Nederland zodanig verweven dat opknippen tot grote nadelen voor de reizigers zou leiden. Aanbesteding van het netwerk als één geheel ziet Rover als een experiment met teveel risico’s. Aanbesteden is voor ons geen doel op zich", legt Kruyt uit. Open access In sommige landen, zoals Duitsland, is er een open access netwerk. Andere partijen mogen dan bijvoorbeeld ook op eigen kosten de concurrentie aangaan. Kruyt is daarover niet enthousiast. "Dat is geen geweldig succes. Ook in een groot land als Duitsland lukt dat nauwelijks. Het is ontzettend lastig. Alleen in Italië ken ik een voorbeeld waar het goed gelukt is (FS versus Italo, red.). We hebben ons er nu in elk geval niet over uitgesproken." Reactie NS NS laat aan dagblad Trouw weten blij te zijn dat Rover de intercity´s aan NS wil gunnen. Het idee om de stoptreintrajecten aan te besteden valt in minder goede aarde. "Dat is een grote verandering met negatieve gevolgen voor de reizigers", zegt een woordvoerder tegenover de krant. Verder ziet NS het nut van de regieorganen niet. "Wij vervullen die functies al, landelijk en regionaal." Rover is het niet met NS eens. "Het is onzin dat NS nu de regie heeft. Dat kan een partij als NS ook helemaal niet. Dat hoort bij de overheid. Want bij regie hoort ook het financieringsvraagstuk. Waar moet er geïnvesteerd worden?" Reactie HTM Jaap Bierman, directeur van het Haagse OV-bedrijf HTM, is wel te spreken over een landelijk regieorgaan. Ook de regionale regieorganen vindt hij een goed idee, mits er dan andere structuren verdwijnen. "Je wil niet én een metropoolregio én een regieorgaan. We moeten de bestuurlijke drukte verkleinen," zegt de directeur van de Haagse vervoerder tegen dagblad Trouw. Het aanbesteden van stoptreinen ziet Bierman - die in het verleden bij ProRail en NS werkte - niet zo zitten. Reizigerscommissaris Een ander voorstel van Rover kan wel op de steun van NS rekenen. De vereniging wil dat in de Raden van Commissarissen van NS en ProRail een ‘reizigerscommissaris’ op voordracht van de consumentenorganisaties wordt benoemd.

Privatisering spoor

Rover pleit voor meer marktwerking op het spoor

Tweede Kamer overweegt gele kaart tegen Europese spoorplannen

Reizigers worden bang gemaakt voor privatisering

Private vervoerders: angst voor Engelse toestanden op spoor onterecht

Brussel wil Europese spoormarkt opengooien