Het spoorwegongeluk van zaterdag bij Amsterdam heeft een discussie teweeg gebracht over de spoorwegveiligheid. Dodelijke ongelukken op het Nederlandse spoor zijn gelukkig zeldzaam, maar deskundigen wijzen er al twintig jaar op dat het Nederlandse beveiligingssysteem verouderd is.
De kern van de kritiek is dat bij het huidige beveiligingssysteem (Automatische Trein Beïnvloeding; afgekort ATB) niet wordt ingegrepen als een trein met een snelheid lager dan 40 kilometer per uur een rood sein passeert. En dat gebeurt regelmatig. Om precies te zijn: 172 maal in 2010. In de meeste gevallen blijft het passeren van een stoptonend sein (STS-passage) zonder gevolgen. Maar het fatale ongeval bij Amsterdam toont dat het ook anders kan aflopen.
Barendrecht
Zo werd dat in 2009 bij Barendrecht op een pijnlijke manier duidelijk. Een onwel geworden machinist van een goederentrein passeerde met 39 kilometer per uur een rood sein en botste op een fly-over tegen een andere goederentrein. Bij dat ongeval raakte ook een reizigerstrein betrokken, maar de meeste reizigers kwamen met de schrik vrij. Enkele anderen raakten lichtgewond. De onwel geworden machinist kwam om bij het ongeval, maar het is onduidelijk gebleken of het hartfalen een oorzaak of een gevolg was van het ongeval.
Pleiten voor ERTMS
Oud-voorzitter Pieter van Vollenhove van de Onderzoeksraad van Veiligheid pleit al sinds 1992 voor een nieuw beveiligingssysteem, maar heeft hier tot nu toe weinig succes mee. De aanbevelingen van Van Vollenhove werden in eerste instantie onderkend, waarop NS in het begin van de jaren ‘90 een nieuw ATB-systeem ontwikkelde. De landelijke invoering van het nieuwe systeem werd door de ontwikkeling van een Europees veiligheidssysteem (ERTMS) echter uitgesteld. De minister wilde wachten op dit systeem.
Europese standaard
Inmiddels is die Europese standaard er, maar heeft Nederland daar nog niet in durven te investeren. Alleen het HSL-spoor, de Betuweroute en het traject Amsterdam-Utrecht zijn al uitgerust met deze nieuwe beveiligingsvorm.
Harde kritiek
Van Vollenhove blijft erop hameren dat het beveiligingssysteem veiliger moet. In 1998 noemde hij het huidige systeem al "afgeschreven en verouderd". In 2005 is hij opnieuw kritisch en constateert hij dat er onvoldoende prioriteit is voor veiligheid op het spoor. Vier jaar later maant Van Vollenhove de politiek om niet langer te wachten om alle seinen te vervangen, maar de politiek blijft die beslissing voor zich uit schuiven. Van Vollenhove is na het ongeluk in Amsterdam dan ook duidelijk. "Als we zo doorgaan, moeten we niet zeggen dat dit een vreselijke tragedie is, want het wordt een casinospel. Het kan goed gaan en het kan slecht gaan. Er moet een beslissing komen dat we zo niet door kunnen gaan."
Teugels
Ook spoordeskundige Ingo Hansen – tot voor kort hoogleraar aan de TU en als deskundige betrokken bij de Onderzoeksraad voor Veilgheid – is het daar mee eens. Hansen stelt dat minister Melanie Schultz van Haegen ProRail en NS te veel de ruimte heeft gegeven om hun bedrijfsbelangen te laten prevaleren boven de veiligheid van de passagiers. "Ze heeft de teugels simpelweg losgelaten."
Voorkomen
Schultz heeft naar aanleiding van het treinongeluk in Amsterdam contact opgenomen met ProRail. Ze wil weten of er zich de komende tijd vaker situaties voordoen waarbij treinen door werkzaamheden vanuit twee richtingen over één spoor moeten. Het betreffende sein was zoals de meeste seinen niet uitgerust met de verbeterde versie (ATB-vv) van het beveiligingssysteem. Als dat wel het geval was geweest, kon de botsing waarschijnlijk voorkomen worden. Schultz heeft Prorail op basis van de voorlopige conclusies gevraagd te kijken of onmiddellijk maatregelen kunnen worden genomen.
Veilig
Overigens is het Nederlandse spoor ondanks het verouderde beveiligingssysteem zeer veilig. Het is voor het eerst sinds 30 november 1992 dat een treinreiziger bij een treinongeluk om het leven komt. Destijds kwamen er bij Hoofddorp 5 mensen om het leven nadat een Intercity ontspoorde, als gevolg van te hard rijden.
Het beveiligingssysteem is al twintig jaar aan vervanging toe. Tijdslijn van gebeurtenissen:
Foto´s: Archief (ongeluk Zwolle) / Stefanuzz.nl
Het Spoorwegmuseum is een bijzonder museumstuk rijker: vandaag werd het koninklijk rijtuig overgedragen aan het…
Al een derde van de incidentele reizigers reist met OVpay, reizen met je betaalpas. Sinds…
Vanaf december is het mogelijk om 45 minuten sneller tussen Amsterdam en Brussel te treinen…
Zonder abonnement tóch goedkoper reizen met NS. Dat kan met de NS PrijsTijd Deal. Wie…
Tot en met 18 juli krijg je 20% korting op alle Interrailtickets die geldig zijn…
Reizigersvereniging Rover noemt de nieuwe problemen op de hogesnelheidslijn "de zoveelste tegenslag" voor de reiziger.…