NS-plannen voor dienstregeling 2023 voldoen niet aan concessie

De dienstregeling die NS in 2023 wil gaan rijden voldoet op een aantal punten niet aan de eisen die de overheid aan de spoorwegen stelt. Tot die conclusie komen consumentenorganisaties. In een uiterst kritisch advies roept Rover samen met andere organisaties op om volgend jaar meer treinen te laten rijden.

Schrikbarend

De overheid heeft NS tot 2025 het alleenrecht gegeven voor het kernnet van Nederland. Het spoorbedrijf heeft veel vrijheid. Zo zijn intercity’s niet verplicht. Alle afspraken die de overheid en NS hebben gemaakt zijn geregeld in de concessie, zodat de reiziger op een voldoende aanbod kan rekenen. Eén van die afspraken is dat op belangrijke trajecten minimaal twee treinen per uur rijden, maar NS wil zodanig schrappen in de dienstregeling dat dit niet overal dreigt te lukken.

De consumentenorganisaties wijzen erop dat NS zelf spreekt van een afschaling van tien procent, maar dat dit beeld niet klopt. Dat blijkt een vergelijking te zijn met de dienstregeling van 2019, terwijl er in de dienstregelingen van 2020, 2021 en 2022 op papier treinen zijn bijgekomen. In de praktijk gaat het daardoor om ten minste 13 procent minder treinen.

Rover en de andere organisaties zijn dan ook geschrokken van de NS-plannen. “Dit is een enorme verschraling van het aanbod. U waarschuwt bovendien voor de zeer reële kans dat de tekorten aan met name conducteurs in 2023 verder oplopen. De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat heeft de Tweede Kamer geïnformeerd dat dit mogelijk gaat om een extra verschraling tot 15% ten opzichte van 2019 [Kamerstuk 29984 nr. 992, 25 augustus 2022]. Dit is schrikbarend” schrijven de organisaties aan NS.

Concessie niet nageleefd

De brief geeft talloze voorbeelden waarvan de consumentenorganisaties vinden dat de concessie overtreden wordt. Zo wil NS wil volgend jaar de Sprinter Dordrecht – Arnhem in het weekend en de avonduren slechts één keer per uur laten rijden. “Dordrecht en Breda zijn immers beide (…) “grote” stations en daarom bent u verplicht tussen deze stations zeven dagen per week tussen 6 en 24 uur twee treinen per uur te rijden” schrijven de organisaties.

Ook op de hogesnelheidslijn wil NS fors schrappen. De Intercity Brussel is straks de enige trein vanuit Amsterdam die één keer per uur naar Breda rijdt. Ook dit is in strijd met de concessie, waarin NS twee treinen per uur heeft beloofd.

Een ander traject waar NS met de plannen voor de dienstregeling 2023 straks de concessie dreigt te overtreden is met de Sprinter Hoorn – Hoofddorp. Hier dreigen tussen 18 en 20 uur straks te weinig Sprinters te rijden. Ook op zondag ontbreekt er een rit, waardoor er een gat ontstaat van twee uur tussen twee treinen. Ook dat is volgens de concessie niet toegestaan.

Personeelsbeleid NS onvoldoende

Ook worden er in de brief vraagtekens geplaatst bij het personeelsbeleid van NS. Voor de coronapandemie was de prognose dat het aantal reizigers in sneltreintempo fors zou toenemen. Om die allemaal te vervoeren, zou er dus ook meer personeel nodig geweest zijn. Die werving is onvoldoende geslaagd. Nu het aantal reizigers zelfs fors is gedaald, slaagt NS er niet in om deze op een fatsoenlijke wijze overal te vervoeren.

Rover en de andere organisaties komen bovendien tot de conclusie dat er in 2020 en 2021 beduidend minder personeel is aangetrokken. “Waar u in 2018 en 2019 nog ruim 4000 nieuwe medewerkers wierf, waren dit er in 2020 slechts 2800. In 2021 lag dit aantal op ruim 3700. Het huidige aantal openstaande vacatures komt min of meer overeen met de veel lagere werving in 2020.” De consumentenorganisaties stellen dat NS daarom niet aan de concessie heeft voldaan omdat daarin gesteld wordt dat NS voor voldoende personele bezetting moet zorgen die noodzakelijk is voor de uitvoering van de concessie.

Maatregelen

Om te zorgen dat er minder treinen geschrapt hoeven te worden, komen onder andere Rover en de Consumentenbond met concrete adviezen. Zo werd tijdens corona de zogenoemde bakkennorm al tijdelijk aangepast. Daardoor was er minder snel een tweede conducteur nodig. Rover dringt erop aan om dit nu ook te hanteren. “Uiteraard mag de spoorveiligheid niet in het geding komen. U kunt hiervoor op grote stations extra maatregelen nemen door vertrekassistenten in te zetten en spiegels of monitors te plaatsen.”

Daarnaast is er een voorstel om te kijken in hoeverre door de inzet van kantoor- en winkelpersoneel de werkdruk verlicht kan worden. Omdat NS tot zeker 2027 een hoge uitstroom verwacht als gevolg van pensionering, kan ook eenmansbediening op de Sprinter helpen. “Decentrale vervoerders en metro’s rijden al jaren succesvol met eenmansbediening en wij verwachten dan ook van NS dat zij deze maatregel snel introduceert.”