Dit is de nieuwe visie van NS (en die lijkt op de eerdere visie)

De Nederlandse Spoorwegen heeft voor de tweede helft van de concessieperiode een nieuwe visie: Nederland duurzaam bereikbaar. Voor iedereen. NS ontvouwt in die visie niet alleen de plannen tot 2025 (het einde van de huidige concessieperiode), maar ook voor de periode daarna.

Versnippering verminderen

De visie heeft NS tijdens de presentatie van de jaarcijfers van 2019 toegelicht. NS presenteert zich hierin nadrukkelijk als de centrale aanbieder van een heel pakket aan mobiliteitsdiensten van deur tot deur, met de trein als ruggengraat.

Het bedrijf verzekert dat het niet alles zelf wil gaan doen, maar samenwerking zoekt met partners. Het streven is de huidige versnippering van het vervoersaanbod te verminderen, zodat het voor de reiziger eenvoudiger wordt om het openbaar vervoer te gebruiken. Alle modaliteiten moeten met één NS-app te vinden zijn. Uitgangspunt is bij de verwachte reizigersgroei minimaal het huidige OV-aandeel van 14% in de totale mobiliteit te handhaven.

Tienminutentrein

Veel voornemens in de strategie waren al bekend, zoals elke tien minuten intercity’s Arnhem – Utrecht – Schiphol en Schiphol – Leiden – Rotterdam en extra sprinters en extra spitstreinen op diverse trajecten. Ook de eerder gepresenteerde plannen voor de Airport Sprinter per 2023 tussen Amsterdam Centraal en Schiphol (acht keer per uur), komt in het plan terug. (Die op dat moment alle intercity’s en Intercity Direct treinen gaat vervangen tussen beide stations).

Tot 2030 is de toenemende mobiliteitsvraag met slimme maatregelen nog op te vangen binnen de huidige infrastructuur, zo denkt NS. In de jaren tot 2040 zijn er echter forse investeringen nodig. Aan gewenste investeringen worden onder meer genoemd: delen met vier sporen tussen Utrecht en Arnhem en tussen Delft en Schiedam, vrije kruisingen in Eindhoven en Tilburg, langere perrons in onder meer Harderwijk en Goes en keervoorzieningen in onder meer Dordrecht en Helmond.

Overeenkomsten met RET-plan

Op de Oude Lijn (Dordrecht – Rotterdam – Den Haag) wil NS met lichtere Sprinters gaan rijden, NS City genaamd. Die lichtere sprinter kan kortere halteafstanden bedienen en op ‘gemengde of speciaal toegewezen infrastructuur’ rijden. Dat idee vertoont een opvallende overeenkomst met de wensen van de RET en de gemeente Rotterdam om op dit traject een vorm van het succesvolle RandstadRail te introduceren. NS lijkt zich dat idee nu eigen te maken en voorkomt daarmee dat er een andere exploitant op het spoor verschijnt.

Afbeelding: De RET wil twee sporen tussen Den Haag en Dordrecht ombouwen, zodat de Sprinters vervangen kunnen worden door metroachtige treinen. De afbeelding toont het metronetwerk dat de RET wenst. Afbeelding: RET

Internationaal treinvervoer

Het is volgens de strategie de ambitie om het internationale treinverkeer tot 2030 te verdubbelen (genoemd worden sneller naar Berlijn en Frankfurt, vaker rijden tussen Amsterdam, Brussel, Parijs en Londen). Toch gaat het met het uitbreiden van andere internationale treindiensten niet erg hard: de intercity Heerlen – Aken rijdt niet voor 2031 en een afzonderlijke intercity naar Keulen komt er op afzienbare termijn helemaal niet. “Het verbeteren van internationale treinverbindingen is weerbarstiger dan ik dacht”, gaf Van Boxtel toe tijdens de presentatie.

Veel verbeteringen zijn volgens NS afhankelijk van investeringen aan Duitse zijde. Het doortrekken van de intercity van Heerlen naar Aken stuit daarentegen op problemen aan Nederlandse zijde, omdat dit niet goed past in de tienminutendienst tussen Amsterdam en Eindhoven. NS bekijkt nu of het mogelijk is de intercity Den Haag – Eindhoven door te trekken naar Heerlen en Aken.

HSL

Voor de periode na 2025 (en dus in een mogelijke nieuwe concessie) wordt tot 2030 een verdere uitrol van het Programma Hoogfrequent Spoor beloofd, met op de meeste trajecten in de Randstad tienminutendiensten. Voor de HSL-Zuid staat een aantal wensen op de rol: verplaatsing van overgangen tussen 1500 V en 25 kV en vernieuwing van de beveiliging. Ook dit zijn bekende wensen, waarvoor zelfs al bij de overheid om geld is gevraagd. Staatssecretaris (inmiddels minister) Van Veldhoven weigerde in maart vorig jaar echter de gevraagde miljoenen euro’s te fourneren. NS en ProRail moesten hun zaakjes eerst zelf maar eens op orde hebben, was toen het argument.

NS-topman Roger van Boxtel noemt het plan ambitieus, maar ook realistisch. “Realistisch, want we beloven niets wat we niet waar kunnen maken”. Maar in hoeverre kan NS de plannen waarmaken als er geen geld komt voor bijvoorbeeld de HSL? Van Boxtel geeft toe dat NS de plannen waar kan maken, maar dat het spoorbedrijf daarvoor inderdaad een flink bedrag van de overheid nodig heeft.

Opvallende gelijkenissen

De nieuwe visie van NS toont opvallende gelijkenissen met de eerdere visie NS 2020: Vrij om te bewegen uit 2006. NS beloofde toen in 2020 dat er in de Randstad tussen de belangrijkste steden elke tien minuten een trein zou rijden. Dat is alleen tussen Amsterdam en Eindhoven gelukt, maar niet op alle andere trajecten. Oorzaak zijn bezuinigingen bij het ministerie, die de benodigde investeringen uitsmeert in de periode tot 2028.

Het reizen per trein zou de ruggengraat zijn van ‘beweeglijk en ondernemend Nederland’ met meer dan 1,5 miljoen reizigers per dag. Ook dat aantal is niet gehaald, het is blijven steken op net iets minder dan 1,3 miljoen. NS noemt de economische crisis uit 2008/2009 daarvoor als oorzaak.

Drempelloos switchen tussen vervoersmiddelen kan in 2020, beloofde NS in 2006. “In 2020 is het niet de vraag of je de auto neemt of de trein maar: voor welk deel neem je de auto en voor welk deel de trein? En hoe combineer je de trein met andere vervoermiddelen zoals bus, tram of metro? In 2020 sluiten de verschillende individuele en collectieve vervoermogelijkheden naadloos op elkaar aan.” Dat deel van de visie lijkt nog steeds actueel. Immers, NS wil nu een naadloze reis bieden door deelauto, OV-fiets en trein samen te brengen in de NS app.

Concreet kun je in de toekomst een deelauto reserveren via de NS app. Die moet ook op meer stations beschikbaar komen. Nu al werkt het spoorbedrijf samen met Greenwheels, maar NS wil het aanbod uitbreiden. De spoorvervoerder is nog in gesprek met aanbieders van deelauto’s over de hoeveelheid stations waar de auto’s komen. “Vooral op regionale stations zijn de auto’s nuttig. Daar zijn vaak plekken waar je met het OV bijvoorbeeld ‘s avonds laat niet meer kunt komen”, aldus een woordvoerder van NS.

De Centrale Ondernemingsraad van NS spant een kort geding aan tegen het spoor bedrijf, vanwege de nieuwe visie. Het medezeggenschapsorgaan wil dat de NS een werkgelegenheidsgarantie opneemt in zijn nieuwe meerjarige strategie. Maar dat vindt de NS een stap te ver gaan. De zaak dient binnenkort bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam.

Tekst: Maurits van den Toorn / Treinreiziger.nl