Nachttrein Amsterdam – Wenen / Innsbruck start op 25 mei

Flixbus ageert tegen oneerlijke overheidssteun aan de onderkant van de markt. Ik begrijp inmiddels dat sommigen het vervoer op een te smalle en te korte plank met een doorgeslapen matje erop als het toppunt van comfort beschouwen, maar voor Flixbus zullen vooral de laagste tarieven voor zitplaatsen als oneerlijk concurrerend worden ervaren.

De overheid heeft samen met NS een plannetje gesmeed voor een nachttrein met subsidie. Dit plan is resoluut weggewuifd door de Raad van state. Alle acties die de overheid vervolgens heeft ondernomen, hadden enkel tot doel de subsidie toch aan NS te kunnen gunnen. Er is voor de vorm een marktverkenning uitgevoerd, waarbij aan andere vervoerders niet is gemeld dat er een subsidie beschikbaar was, om te voorkomen dat zij met een beter plan zouden komen. Zij gingen er terecht van uit dat een subsidie wettelijk gezien onmogelijk was. Dat die vervoerders op basis daarvan tot de conclusie kwamen dat er geen valide businessplan mogelijk is, is niet zo vreemd, want NS liet recent nog weten niet te willen/zullen/kunnen rijden zonder de subsidie. Nadat de subsidie min of meer gegund zou worden aan NS, ageerden de open access vervoerders daartegen. Zij waren in staat tegen de geboden subsidie wel een nachttrein te laten rijden. Daarmee had de Nederlandse belastingbetaler meer waar voor haar geld gekregen, want er zou een nachttrein worden opgezet met volledige capaciteit. NS verlengt immers slechts het traject van een bestaande nachttrein, waarbij slechts een deel van de capaciteit beschikbaar is. De overheid kwam tot de conclusie dat de subsidie nog steeds niet zou zijn toegestaan. Daarom is opnieuw een kunstgreep uitgehaald door de nachttrein toe te voegen aan het hoofdrailnet, terwijl de trein niet beschikbaar zal zijn voor openbaar vervoer binnen het door NS beheerde traject. De zaak die nu voorligt bij het CBb is de eerste maal dat Flixbus de kans krijgt om stappen te ondernemen (er is dus geen ‘beroep in een eerder verloren zaak’). Een uitspraak zal nog wel even op zich laten wachten, maar indien er komende week een voorlopig verbod komt op de subsidie, is dat einde verhaal voor deze nachttrein. Verliest Flixbus (of wordt het niet ontvankelijk verklaard of stelt het CBb zich niet bevoegd), dan zal het blijven doorprocederen. Het risico op schadeclaims zal het voor NS altijd onmogelijk maken in tarief te concurreren met Flixbus.

Flixbus zal moeten concurreren met de laagste tarieven in de (in haar ogen) ten onrechte gesubsidieerde trein. Ik ben geen fan van Flixbus maar vind wel dat het gelijk heeft. Bij de aanvraag van vergunningen voor ritten binnen Nederland, wordt het voortdurend dwarsgezeten door de provincies en concessiehouders en moet het vechten om haar gelijk te krijgen. Geen wonder dat het dat ook hier doet.

@Bert: We zullen zien wat de rechter er van vind, maar het verweer van Flixbus lijk mij kansrijk. Ik verwacht dat NS en ÖBB hebben aangeklopt bij het ministerie en hebben aangegeven de nachttrein terug te willen, maar hier subsidie voor willen. Ministerie begreep dat dit ook niet zomaar kon, en heeft toen een marktverkenning laten doen. Echter, die andere partijen is niet verteld dat er subsidie beschikbaar is om een nachttrein te creëren. Er is alleen gevraagd: hebben jullie plannen voor een nachttrein? Tja, als je niet aangeeft dat er miljoenen subsidie beschikbaar zijn, dat maakt nogal wat uit. Bovendien wordt de Nightjet onder gebracht in de hoofdrailnetconcessie. Lijkt mij twijfelachtig, juist binnenlandse reizigers mogen niet mee. De rechter zal uitspraak doen, maar ik zou niet verbaasd zijn als Flixbus de zaak wint.

@Annemiek: ik verwacht dat als de rechtszaak verloren wordt, ÖBB en eventueel samen met NS, toch voor eigen risico, in elk geval dit jaar, op eigen risico door gaan. Ik denk bovendien dat het ministerie vervolgens kijkt naar objectieve criteria voor subsidie. Inmiddels is immers duidelijk dat meer aanbieders een nachttrein willen starten. Ik denk als je als ministerie een regeling introduceert waarbij elke vervoerder dezelfde subsidie kan krijgen voor een nachttrein, daar juridisch geen bezwaren aan kleven.

@Hildebrand. Ik denk dat je doelt op vrijstelling van de infraheffing voor nachttreinen. Klopt dat? Ik denk dat je daar in Nederland wel mee moet uitkijken. Je komt dan gauw in een situatie waarin het hele land wordt doorkruist midden in de spits of op ander courant tijdstip. Dan rijdt de ene trein ‘gratis’ en de volgende Sprinter betaalt het volle pond. Eer de trein in Duitsland is, is het later op de avond/nacht en rijdt de trein minder gauw in het pad van andere treinen. Zo’n vrijstelling zal dus eerder te billijken zijn op het Duitse spoor.

En dan nog denk ik dat je heel goed moet uitkijken waarvoor exact vrijstelling wordt verleend, bijvoorbeeld wat betreft de maximale aslast en het aantal aslastherhalingen. Voor je het weet rijdt een vervoerder, bij wijze van spreken, met de zwaarst mogelijke locomotief het hele spoor aan gort, met op sleep het maximale aantal armetierige wagons om reizigers voor een habbekrats Europa in te sturen.