Lege treinen waren nooit zo vaak op tijd als in 2020

De afgelopen 20 jaar waren nog nooit zoveel treinen op tijd als in 2020. Dat constateert Treinreiziger.nl na een analyse van cijfers van ProRail. Slechts 6,6% van de treinen liep een vertraging op van drie minuten of meer. In 2019 was dat nog 8,1%, en vijf jaar geleden zelfs 10,5%. De topscore komt mede doordat veel minder reizigers (-55%) de trein hebben genomen.

Lege treinen historisch vaak op tijd

Zo steeg de punctualiteit in april naar 97,1%, de hoogste score. Amper drie procent van de treinen was toen drie minuten of meer te laat. Meer dan een halvering in vergelijking met een jaar eerder, toen nog ruim zeven procent van de treinen vertraging had. De topscore komt alleen echter op een moment dat mensen nauwelijks per trein reizen en er bovendien veel minder treinen rijden dan normaal.

Dat juist de treinen in april historisch vaak op tijd reden is logisch te verklaren. In het tweede en derde kwartaal zijn treinen bijna altijd stipter dan in het vierde kwartaal. In het vierde kwartaal zorgen herfstblaadjes voor gladde sporen en daardoor relatief vaak voor vertraging. In het eerste kwartaal kan winters weer soms de prestaties onder druk zetten (al valt dit de laatste jaren door mild winterweer mee).

Daarnaast geldt: drukke treinen hebben sneller vertraging. Het in- en uitstappen duurt dan veel langer, waardoor de trein makkelijk een paar minuten vertraging kan oplopen. Maar in april vervoerde NS amper tien procent van het reguliere aantal treinreizigers. Bovendien reden er veel minder treinen. Waar normaal één vertraagde trein voor een olievlekeffect kan zorgen, bleef dat nu uit.

Inmiddels rijden NS en de andere vervoerders grotendeels weer de normale dienstregeling. Toch valt ook op dat in oktober en november relatief veel treinen op tijd zijn. Dit is mede te verklaren uit het feit dat de treinen nog steeds vele malen rustiger zijn dan normaal.

Apeldoorn – Zutphen aan top

De cijfers van ProRail omvatten de treinen van zowel NS als Arriva, Keolis, Qbuzz en Connexxion (Breng). De best scorende treinen zijn de Arriva stoptreinen Apeldoorn – Zutphen: 0,7% van de treinen had hier in 2020 een vertraging van drie minuten of meer. Wanneer ook vertragingen van drie en vier minuten buiten beschouwing worden gelaten, gaat het slechts om 0,2% van de treinen. Doordat de lijn vrij simpel is, met slechts twee keer per uur een boemeltje, zijn de treinen hier altijd vrij stipt.

Bij NS scoort de regionale lijn Gouda – Alphen aan den Rijn het beste: 1,2% van de treinen had op deze lijn een vertraging van drie minuten of meer, en wanneer vertragingen van vier of vijf minuten niet mee worden geteld, gaat het slechts om 0,5%. Het cijfer is alleen vertekend: op deze lijn zijn relatief veel treinen geschrapt, die niet als vertraagd tellen (zie verderop).

Hekkensluiters

Bij de hekkensluiters is de Intercity Direct Amsterdam – Breda te vinden en de Sprinter Roosendaal – Dordrecht, voor kenners de treinserie 5900. De laatstgenoemde trein had in 16% van de gevallen een vertraging van drie minuten of meer. In november was de score het slechtst, toen was zelfs een kwart van deze treinen vertraagd. De intercity Eindhoven – Den Haag scoort het allerslechtst van de binnenlandse treinen: 17% vertraagd. Die trein rijdt deels over de hogesnelheidslijn, waar volgens prestatieafspraken ooit slechts 5% van de treinen verwijtbaar te laat mocht zijn. Inmiddels zijn de normen dusdanig versoepeld dat de trein ondanks zijn slechte score nog voldoende stipt is.

Treinuitval

De genoemde cijfers zijn uitsluitend gebaseerd op rijdende treinen. Een niet-rijdende trein kan immers niet te laat zijn (alleen de reizigers zijn dat). In 2020 viel 2,4% van de treinen uit, vergelijkbaar met 2019. Op dat cijfer is wel iets af te dingen: de vergelijking is niet met de jaardienstregeling, maar met het dagplan. Dat dient ten minste 36 uur van te voren bekend te zijn. Dit jaar werden heel veel treinen voor langere tijd opgeheven. Omdat dit méér dan 36 uur vooraf werd aangekondigd, tellen deze treinen dus niet mee als opgeheven.

Op een aantal lijnen is de uitval extreem hoog, zo ook bij de spitstrein Enkhuizen – Amsterdam (en v.v.), waar bijna een kwart van de treinen werd opgeheven. Echter, doordat die trein maandenlang niet gereden heeft en in een periode dat ‘ie weer zou rijden toch uit de dienstregeling werd genomen, geeft het cijfer waarschijnlijk een vertekend beeld.

Reizigerspunctualiteit

Cijfers in dit artikel zijn op basis van treinpunctualiteit. NS wordt afgerekend op basis van reizigerspunctualiteit. In april waren dus weliswaar zeer veel treinen op tijd, maar doordat in deze maand weinig mensen de trein namen, tellen die prestaties minder zwaar. Het aantal treinreizigers dat vijf minuten of meer vertraging heeft is gedaald van 7,4% in 2019 naar 6,5% in 2020. Ook hier geldt dat er per reisrelatie grote verschillen zijn. Van de drukke reisrelaties scoren Schiphol – Amsterdam en Rotterdam – Amsterdam relatief slecht. Op het laatstgenoemde traject kwam 16% van de reizigers met vijf minuten of meer vertraging aan.

Minder hinderrijke gebeurtenissen

Volgens ProRail is het aantal hinderrijke storingen en gebeurtenissen dit jaar gedaald. Ook dat kan de stiptheid ten goede komen. In 2019 meldde de spoorbeheerder nog 434 impactvolle storingen, dit jaar 356. Onder invloedrijke storingen worden ook de coronamaatregelen gezien, omdat daardoor treinen geschrapt moesten worden. Het is volgens de spoorbeheerder zelfs de meest impactvolle gebeurtenis van het jaar. Daarna volgt de spoedreparatie aan de Willemstunnel in Rotterdam (februari) en de gevolgen van de ontsporing bij Den Haag (2 januari).

Cijfers van 2020 op een rij:

• 6,5% van de treinreizigers heeft een vertraging van vijf minuten of meer (dat is beter dan in 2019, toen bedroeg dit 7,4%).
• Op de HSL heeft een kleine 15% van de reizigers een vertraging van vijf minuten of meer (dit was in 2019 16,6%).
• Bij reizigerspunctualiteit weegt een gemiste aansluiting of een uitgevallen trein even zwaar als een vertraging van vijf minuten.
• De drukste reisrelatie van Nederland is Amsterdam – Haarlem. Hier was 96,4% van de reizigers stipt (en op de terugreis 95,9%).
• Als er gekeken wordt naar uitsluitend de stiptheid van treinen heeft 6,6% van de treinen in 2020 vertraging gehad. Daarbij ligt de grens al bij drie minuten. (2019: 8,1%).
• In april waren de treinen het stiptst: 1,7% van de treinen had een vertraging van +3 of +4 minuten. Nog eens 1,2% van de treinen had een vertraging van vijf minuten of meer.
• In november waren de treinen het minst stipt. 5,1% van de treinen had toen een vertraging van +3 of +4 minuten. Nog eens 3,7% van de treinen had een vertraging van vijf minuten of meer.
• Bij de stiptheid van treinen tellen uitgevallen treinen niet mee. Formeel viel in 2020 2,4% van de treinen uit, evenveel als in 2019.

Cijfers afkomstig van ProRail. Cijfers reizigerspunctualiteit bijgewerkt t/m 25 december, overige cijfers bijgewerkt t/m 27 december.

Punctualiteit door de jaren heen