‘Klimaatticket zou Nederland € 4.000 per reiziger kosten’

In Oostenrijk kunnen reizigers sinds oktober voor omgerekend € 3 per dag onbeperkt reizen met het openbaar vervoer. Het zogenoemde Klimaticket is in een maand tijd 100.000 keer aangeschaft. Een succes dus. Zou zoiets ook voor Nederland interessant kunnen zijn?

Beter voor het klimaat

Die vraag stelde D66’er Faissal Boulakjar aan staatssecretaris (en partijgenoot) Steven van Weyenberg. “Een interessant besluit” zo noemt Van Weyenberg de introductie van het Oostenrijkse klimaatticket. “Ik ben benieuwd wat dit in de praktijk gaat betekenen voor het OV-gebruik in Oostenrijk.”

De redenering is dat het openbaar vervoer (OV) het duurzaam alternatief moet zijn voor bijvoorbeeld de auto. Hoe meer mensen meedoen, hoe beter het is voor het klimaat. En daarom is er gekozen voor een scherpe prijs. Eerder bleek een dergelijke aanpak in Wenen al zijn vruchten af te werpen.

Belastingbetaler

De staatssecretaris benadrukt dat de kosten uiteindelijk door iemand betaald moeten worden. “Als we het initiatief overnemen zoals in Oostenrijk is vormgegeven, moet er in de Nederlandse situatie naar schatting zo’n 4.000 euro per persoon door de belastingbetaler worden bijgelegd.”

In Nederland zijn er proeven geweest met lokaal gratis openbaar vervoer. Ook zijn automobilisten wel eens beloond die thuis bleven of de trein namen. “Uit eerdere experimenten bleek geen aantoonbaar effect op de filedruk. Mensen die reeds gebruik maken van het OV gaan meer gebruik maken van het OV” schrijft de staatssecretaris aan de Tweede Kamer.

OV Vrij gestopt

In Nederland wordt een OV-jaarkaart tegenwoordig niet of nauwelijks meer aangeboden. Eerder bestond er een OV Vrij-abonnement, maar dat product was niet voor iedereen aantrekkelijk. De vervoerders zijn dan ook tot het oordeel gekomen dat er onvoldoende vraag was naar een dergelijke kaart. En dat terwijl het twintig jaar geleden – voor de invoering van de ov-chipkaart – juist een goedlopende kaart was.

Sinds 1 maart is OV Vrij niet meer voor consumenten beschikbaar. Wie nu onbeperkt met trein, bus, tram en metro wil reizen, moet fors in de buidel tasten. Om onbeperkt met de trein te kunnen reizen, moeten reizigers € 356 per maand betalen. Wie ook onbeperkt met de bus, tram en metro wil kunnen reizen, moet nog eens € 306,35 betalen voor een landelijk netabonnement. Dat komt neer op in totaal € 662 per maand. Omgerekend naar jaarbasis dus € 7.944 per jaar*.

De Nederlandse vervoerders hebben eerder beloofd dat er meer structuur zou komen in het abonnementsaanbod. Zo beloofden de vervoerders in 2013 dat een menukaart zou worden uitgewerkt om een samenhangend aanbod te stimuleren. In 2014 had er een gefaseerde invoering moeten komen. Maar de vervoerders hebben uiteindelijk nooit een menukaart opgeleverd. Anno 2021 lijkt met de afschaffing van het OV Vrij-abonnement de invoering juist verder weg dan ooit.

Belofte uit 2013 (afkomstig uit ‘Samen op Reis’):

Nederland relatief duur

Het bedrag van € 7.944 om onbeperkt door Nederland te kunnen reizen is aanzienlijk hoger dan de Oostenrijkers nu hoeven te betalen. Met het nieuwe Klima-ticket zijn reizigers in het Alpenland nu € 1095 kwijt om een jaar onbeperkt te kunnen reizen met het ov. In Luxemburg is zelfs heel het openbaar vervoer gratis. In België is een reiziger € 3286 kwijt voor een jaarabonnement voor de trein. Wie ook met de bussen en trams van De Lijn, MIVB en de TEC wil kunnen reizen komt op een totaal van € 4407.

Staatssecretaris Van Weyenberg noemt in de Kamerbrief ook Duitsland, dat geen landelijk afgekocht reisrecht voor al het OV kent. “Wel biedt de Deutsche Bahn de zogeheten Bahncard 100 aan, die je een jaar lang onbeperkt toegang geeft tot alle treinen van alle vervoerders in Duitsland. Kosten hiervoor zijn (..) €4.027,- per jaar voor 2e klas” schrijft de bewindsman aan de Tweede Kamer. Hij vervolgt: “Er zijn ook deelstaten waar voor het regionale OV afgekochte reisrechten gekocht kunnen worden. In de aan Nederland grenzende deelstaat Noordrijn-Westfalen kost een jaar onbeperkt reizen met alle OV-modaliteiten (inclusief alle regiobanen) € 2.920 (2e klas) (..) per jaar.”

* Bij een jaarabonnement wordt er bij bus, tram en metro slechts tien maanden in rekening gebracht. Dat is niet in dit prijsvoorbeeld meegenomen.