Historische dag voor Eurostar? Toch niet

Het had vandaag een historische dag moeten worden. Na lang wachten werd februari bekend dat 30 april eindelijk de eerste trein Amsterdam – Londen zou gaan rijden. Niemand hield er toen rekening mee dat het Coronavirus de reisbehoefte zou verstoren. Toch gebeurde het. Voor Treinreiziger.nl reden om alle tegenslagen van Eurostar in kaart te brengen.

Oorspronkelijke plannen

Het is bijna zeven jaar geleden, 27 september 2013. NS kondigt in het Fyra-alternatief aan dat Eurostar per december 2016 tweemaal per dag zal gaan rijden tussen Amsterdam en Londen. Het idee was toen nog dat de trein rechtstreeks zou gaan rijden, maar reizigers in Brussel alsnog de trein moeten gaan verlaten. Dit omdat er in Nederland geen Eurostar terminals zouden worden aangelegd, en de Britse autoriteiten eisen dat iedereen vooraf wordt gecontroleerd voor wie naar het land reist.

Op dat moment is nog het beeld dat Eurostar niet de enige is die een treindienst Amsterdam – Londen wil gaan opzetten. Deutsche Bahn had namelijk al in 2010 aangekondigd een ICE Amsterdam – Londen te willen gaan aanbieden. Die zou in Brussel gecombineerd worden met een ICE Frankfurt – Londen. De plannen waren dusdanig concreet dat een eerste ICE al in 2010 door de Kanaaltunnel raasde.

Vertraging

Maar in de loop der tijd wijzigen de plannen. Eind 2015 wordt voor het eerst duidelijk dat Eurostar niet per start dienstregeling 2017 zal gaan rijden, zoals eerder werd aangegeven. Reden is dat de bestelde Siemens-treinen later dan gepland uit de fabriek gaan komen. Van lang uitstel is echter geen sprake. Toenmalig staatssecretaris Sharon Dijksma gaat er vanuit dat de trein mogelijk later in 2017 alsnog geïntroduceerd kan worden. Gezien de Eurostar in het voorjaar van 2016 zijn eerste testkilometers maakt, lijkt lang uitstel ook niet aan de orde.

Ondertussen is er ook positief nieuws: er komt ook een terminal voor de Eurostar in Nederland. De trein in Brussel verlaten is dus niet meer aan de orde. Maar wat betreft de planning zijn de nieuwsberichten minder positief. Ook de start van de Eurostar bij het ingaan van dienstregeling 2018 wordt niet gehaald. De focus verplaatst zich naar het voorjaar van 2018.

Alleen van Londen naar Amsterdam

En Eurostar blijkt er in het voorjaar inderdaad klaar voor te zijn. Maar het kabinet niet: er moet nog een verdrag gesloten worden met België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk over de veiligheidscontroles. Voor een leek lijkt dat iets wat op een namiddag te regelen valt. Maar de praktijk blijkt anders. Daarom zit er voor Eurostar niets anders op om per april 2018 alleen de rechtstreekse treindienst Londen – Amsterdam te introduceren. Vanuit Amsterdam rijdt de Eurostar slechts tot Brussel.

Op 4 april 2018 is het dan zover: de eerste reizigerstrein vertrekt onder grote mediabelangstelling vanuit Londen naar Amsterdam.  “Met jaarlijks meer dan 4 miljoen reizigers tussen Londen en Amsterdam is de markt even groot als die tussen Londen en Parijs ten tijde van de introductie van Eurostar in 1994,” brengt Eurostar in herinnering. Na de introductie van de Eurostar tussen Londen en Parijs is er veel veranderd. “In de afgelopen drieëntwintig jaar is de markt voor reizen tussen Londen en Parijs meer dan verdubbeld, doordat reizigers in toenemende mate kiezen voor de hogesnelheidstrein in plaats van het vliegtuig”. Dat scenario is er ook voor Amsterdam – Londen.

Formaliteiten

En de kaarten voor de Eurostar zijn gunstig. De internationale trein krijgt veel aandacht. En ook veel mensen boeken de directe Eurostar Londen – Amsterdam. Maar omdat vanuit Nederland een overstap in Brussel noodzakelijk blijft, kan de Eurostar in eerste instantie geen echte concurrent voor het vliegtuig worden. Het is dus wachten totdat ook Amsterdam – Londen rechtstreeks kan. Bij NS baas Roger van Boxtel is er teleurstelling dat dit pas per december 2019 op de planning staat. Hij hoopt net als de Tweede Kamer dat de benodigde formaliteiten eerder kunnen worden afgehandeld.

Maar van eerder is geen sprake. Sterker nog, het kabinet blijkt ook de formaliteiten voor december 2019 nog niet rond te hebben. Ook blijkt de werving van voldoende marechaussee voor de veiligheidscontroles trager te verlopen dan gepland. De enige meevaller – vanuit Eurostar bezien – is dat Deutsche Bahn zich eind 2018 formeel voorlopig terug trekt.
Ondertussen is de introductiedatum langzaam naar achteren geschoven. Eerst naar januari, daarna naar eind maart. Dan eindelijk lijkt het rond: in februari kondigt Eurostar aan dat de trein per 30 april daadwerkelijk kan gaan rijden. Op het moment van de aankondiging zijn er al mensen in Europa besmet met het Coronavirus, maar alles lijkt onder controle. Niets lijkt daarmee de start van de treindienst nog in de weg te staan.

Dan in het najaar van 2020?

In een maand tijd veranderd dat beeld totaal. Half maart is iedereen in de ban van het Coronavirus. Reizen wordt afgeraden. Alle Eurostar ritten naar Nederland worden geannuleerd. Tussen Brussel en Londen blijft slechts één trein rijden. En zo gebeurt het dat de lancering van de directe Eurostar Amsterdam – Londen toch opnieuw wordt uitgesteld. Het vliegtuig vliegt weliswaar wel door – vandaag staan er 20 vluchten naar Londen op de planning – maar duidelijk is dat ook de luchtvaartsector hard geraakt wordt.

Wat de impact van Corona op reizen voor de lange termijn zal zijn is nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat Eurostar zich niet uit het veld laat slaan. Wanneer komt de lang verwachte trein dan écht? Dat is nog niet precies duidelijk. Eurostar hoopt in het najaar. Maar dat is nog allerminst zeker.