Kiev.Victor / shutterstock
Terwijl Europa de mond vol heeft over het verbeteren van de internationale trein, dreigt tegelijkertijd datzelfde Europa juist de reizigersrechten van treinreizigers uit te kleden. Reizigers kunnen in de toekomst minder snel aanspraak maken op geld terug bij vertraging. Ook zijn de plannen om doorgaande tickets voor lange afstanden te realiseren drastisch beperkt.
Dat blijkt uit een eerste analyse van de voorlopige afspraken die de Europese Raad deze week met het Europees Parlement heeft gemaakt. Verschillende experts luiden de noodklok. Bijvoorbeeld Elmer van Buuren, voorzitter van de Stichting Train2EU. Die stichting heeft als doel om de internationaal reizen met de trein te verbeteren. “Met het nieuwe akkoord worden de reizigersrechten flink verslechterd. Maar dat niet alleen. Ook de aantrekkelijkheid van de trein gaat erop achteruit”, stelt de voorzitter van Train2EU.
De grote achteruitgang zit hem in een nieuwe brede clausule waardoor spoorbedrijven straks in veel gevallen van treinvertraging een beroep op overmacht kunnen doen. Daardoor hoeven ze in veel gevallen geen geld meer uit te keren bij vertraging en annulering. Ook bij een eventuele nieuwe pandemie kunnen spoorwegmaatschappijen zich daar straks achter verschuilen, denkt Van Buuren. “Maar we weten dat nog niet precies. Het huidige akkoord zal eerst worden beoordeeld en goedgekeurd door vertegenwoordigers van alle lidstaten. Pas dan wordt de precieze tekst duidelijk”.
Van Buuren is lang niet de enige die zich zorgen maakt. Europarlementariër Kim van Sparrentak (GroenLinks) wijst erop dat spoorwegmaatschappijen straks ook bij het minste beetje sneeuw de reiziger niet meer hoeven te compenseren. “Met dit akkoord zullen vooral de vervoerders blij zijn, de reiziger schiet er uiteindelijk maar weinig mee op”, zegt Van Sparrentak.
Ook de BEUC, een koepelorganisatie van 44 Europese consumentenorganisaties, merkt de achteruitgang op. “Het akkoord verzwakt aanzienlijk de reizigersrechten door de invoering van een brede overmachtsclausule”, zegt de organisatie in een verklaring. En dat is niet de enige achteruitgang. Het Europese Parlement heeft zich de afgelopen jaren herhaaldelijk uitgesproken voor één ticket, ook voor lange internationale reizen die uitgevoerd worden door meerdere vervoerders. Dat klinkt misschien als iets onbelangrijks, maar dat is het niet. Wie met twee of meer spoorwegmaatschappijen een lange reis maakt, heeft meestal meer dan één kaartje en heeft dan geen formele rechten als zijn aansluiting verloren gaat. Daar lijkt het akkoord geen verandering in te brengen.
“Het enige wat het akkoord regelt is dat een vervoerder één ticket moet regelen als de reis wordt uitgevoerd door zijn eigen bedrijf en zijn 100% dochterondernemingen”, vertelt Van Buuren. “In de praktijk heeft de reiziger hier in heel vaak voorkomende gevallen niks aan. De Franse Spoorwegen (SNCF) hoeven vanuit Zuid-Frankrijk niet één ticket af te geven naar Nederland, want vanaf Parijs gebruik je de Thalys, en Thalys is ‘maar’ voor 70% in handen van de SNCF.” Ook de spoorkenner Jon Worth heeft er geen goed woord voor over. “Het is een belachelijk slecht voorstel. Het gaat alleen om 100% procent dochterondernemingen. Dit levert nergens praktisch voordeel op en zou kunnen leiden tot verdere uitholling van de beschikbaarheid van doorgaande tickets” twittert hij.
Ook de koepelorganisatie van consumentenorganisaties is teleurgesteld. “De beleidsmakers van de EU zijn niet ambitieus genoeg geweest. Reizigers verwachten gedurende hun hele reis beschermd te worden. Het gebruikte treintype en het aantal vervoerders zou niet relevant moeten zijn”, aldus BEUC.
Waarom zijn alle goede plannen van het Europees Parlement gesneuveld en lijken alle wensen van spoorwegmaatschappijen vervuld te worden? “Dat is niet zo moeilijk”, vindt Van Buuren. “Dit akkoord is uitonderhandeld met de Europese Raad, de lidstaten. Elke lidstaat heeft zijn eigen spoorwegmaatschappij. En die voelen niets voor vergroten van hun aansprakelijkheid. Terwijl het ook in hun belang is dat de trein aantrekkelijk is. Op die manier gaan er immers meer mensen met de trein”.
Toch zijn niet alle spoorwegmaatschappijen tevreden. Want Allrail, de belangenorganisatie van nieuwe spoorwegmaatschappijen als Flixtrain, RegioJet en Italo, is alles behalve blij. Allrail noemt het een politiek akkoord om de gevestigde staatsspoorwegen de beschermen. De nieuwe toetreders hadden juist graag wel verplichte doorgaande tickets bij meerdere maatschappijen gezien. Dat zou betekenen dat de gevestigde orde ook doorgaande tickets had moet gaan verkopen voor reizen waarvan een deel door een nieuwkomer wordt uitgevoerd. Dat hoeft nu niet.
Het nieuwe akkoord is de uitkomst van een onderhandelingsproces van 3 jaar. Het treedt pas in werking als de lidstaten ermee instemmen. De kans dat die daar nog een stokje voor gaan steken lijkt klein. Immers, die lidstaten zijn juist de aandeelhouders van de gevestigde staatsbedrijven. En zij hebben juist via een succesvolle lobby de ambitieuze plannen van de Europese Commissie en het Europees Parlement weten te frustreren.
BEUC-directeur-generaal Monique Goyens noemt het dan ook een gemiste kans dat de reizigersrechten niet verbeterd worden. “Er zijn enkele kleine verbeteringen. Maar landen kunnen nog steeds vrijstellingen verlenen en passagiersrechten zullen worden verzwakt”. Ook Europarlementariër Van Sparrentak van GroenLinks spreekt van een gemiste kans. “Als we de passagiersrechten nou echt zouden verbeteren, overtuigen we meer mensen om de trein te nemen en het klimaat te helpen. Jammer genoeg wordt deze kans gemist”.
Van Buuren wijst erop dat de aangepaste verordening op z’n vroegst eind 2022, begin 2023 ingaat. Daarna zal hij na verloop van tijd geëvalueerd worden. “De verordening zoals hij nu is, ging in in 2009 en de herziening begon in 2017. Als vanaf nu hetzelfde tijdpad wordt aangehouden,, zou een volgende herziening in 2031 beginnen en een verbeterde verordening in 2035 ingaan. Als deze deal doorgaat, laten we dan hopen dat een volgende herziening sneller opgepakt en uitgevoerd wordt.”
Toch zijn alle betrokkenen erover eens dat er behalve verslechteringen ook verbeteringen zijn. “We doen één stap vooruit, maar tegelijkertijd twee stappen terug” vat Van Sparrentak samen.
Een verbetering is bijvoorbeeld dat in de toekomst alle nieuwe treinen ruimte moeten bieden aan minimaal vier fietsen aan boord. Dat geldt voor nieuwe treinen en voor treinen die vanaf 2023 gerenoveerd worden.
Een andere verbetering wordt gerealiseerd voor reizigers met een beperking. Reizigers met beperkte mobiliteit moeten de vervoerder straks 24 uur van tevoren op de hoogte brengen van hun reisplannen, dat is nu volgens de Europese eisen nog 48 uur. Van Buuren: “Nederland laat al zien dat één uur van tevoren mogelijk is. In dat licht is dit wel een relatief mager resultaat.”
Alhoewel consumentenorganisaties en spoorkenners het akkoord kraken, heeft het Europees Parlement een hele andere kijk op de situatie. In een persbericht stelt het parlement dat er sprake is van betere en robuustere rechten voor treinreizigers. “We hebben vandaag een belangrijk akkoord bereikt over de toekomst van het Europese spoorvervoer. We zijn erin geslaagd om overal in de EU dezelfde minimale passagiersrechten veilig te stellen” aldus rapporteur Bogusław Liberadzki (S&D, Polen).
This post was last modified on 15 december 2021 10:43
Het Spoorwegmuseum is een bijzonder museumstuk rijker: vandaag werd het koninklijk rijtuig overgedragen aan het…
Al een derde van de incidentele reizigers reist met OVpay, reizen met je betaalpas. Sinds…
Vanaf december is het mogelijk om 45 minuten sneller tussen Amsterdam en Brussel te treinen…
Zonder abonnement tóch goedkoper reizen met NS. Dat kan met de NS PrijsTijd Deal. Wie…
Tot en met 18 juli krijg je 20% korting op alle Interrailtickets die geldig zijn…
Reizigersvereniging Rover noemt de nieuwe problemen op de hogesnelheidslijn "de zoveelste tegenslag" voor de reiziger.…