Deelnemers klimaattop per trein naar Glasgow: ‘Nog veel verbetering nodig’

Honderden deelnemers van de klimaattop COP26 zijn zaterdagochtend met een speciale trein vertrokken vanuit Nederland. Vanaf beginpunt Amsterdam rijdt de klimaattrein van Eurostar via Rotterdam en Brussel naar Londen, waar de inzittenden overstappen op een andere trein naar de Schotse stad. Daar begint zondag de top.

Klimaatakkoord

Een dag later worden talloze wereldleiders verwacht, onder wie ook premier Mark Rutte. Met de trein willen de initiatiefnemers het goede voorbeeld geven. Een van hen is Mara de Pater van de organisatie Youth for Sustainable Travel. Zij vindt dat internationaal treinverkeer veel aantrekkelijker moet worden gemaakt. “En de groei van de luchtvaart moet stoppen. Vliegvelden uitbreiden kan echt niet in tijden van klimaatcrisis”, zegt ze aan boord van de trein.

De Pater pleit ervoor om de luchtvaart harder aan te pakken. Die valt nu nog onder allerlei uitzonderingsbepalingen. Zo wordt vaak aangehaald dat er geen accijns betaald hoeven worden op kerosine, waardoor vliegtickets relatief goedkoop zouden zijn. “De luchtvaart valt niet onder het Klimaatakkoord van Parijs. Dat zou moeten veranderen”, vindt de woordvoerster van de jongerenorganisatie. Zeker voor de relatief korte afstanden, onder de 500 kilometer, zou de trein de norm moeten worden, vindt ze. “Onzinnige korteafstandsvluchten zouden we moeten schrappen.”

Stimuleren van hogesnelheidstreinen

In de klimaattrein zitten veel jongeren, vertegenwoordigers van non-profitorganisaties, een aantal leden van de officiële Nederlandse delegatie en bestuurders uit de spoorsector. Sommige reizigers zijn zelfs hun treinreis in Scandinavië begonnen. In Brussel werden ze uitgezwaaid door Frans Timmermans, die zich in de Europese Commissie over het klimaat ontfermt. Hij reist ze over een week achterna naar de “epische” klimaattop, die volgens hem moet en zal slagen.

De commissie gaat op allerlei vlakken hogesnelheidstreinen stimuleren, belooft Timmermans. Vervoerders moeten het kopen van een kaartje ook veel makkelijker maken, anders dwingt het dagelijks bestuur van de EU dat af. De spoorsector heeft zich als doel gesteld dat een kaartje kopen in 2030 veel makkelijker moet.

NS: We zijn onderdeel van de oplossing

President-directeur van NS Marjan Rintel pleit onderweg naar de klimaattop COP26 in Glasgow voor serieuze investeringen in het spoor. “Het is toch gek dat alle aandacht uitgaat naar de problemen en niet naar de oplossingen. Duurzame mobiliteit bestaat al, daar moeten we extra moeite in stoppen. Wij zijn onderdeel van de oplossing”, zegt ze in de trein van Londen naar Glasgow.

Rintel vindt dat zeker voor de relatief korte afstanden de trein een grotere rol moet krijgen. Dat vinden ook andere spoorbedrijven, zoals spoorbeheerder ProRail, de Franse spoorwegmaatschappij SNCF, de Belgische spoorwegen en Eurostar, dat de verbinding tussen Amsterdam en Londen onderhoudt.

“Treinen zijn de meeste duurzame manier van transport die er is. Ze vermijden nu al miljoenen tonnen aan CO2-uitstoot”, schrijven ze in een gezamenlijke verklaring. De sector roept wereldleiders die klimaatverandering willen beperken op tot meer ambitie. Het spoor zou een “centralere rol” moeten krijgen in het tegengaan van CO2-uitstoot en daarmee in het beperken van de opwarming van de aarde, vinden ze.

Meer en snellere treinen

De bedrijven zijn zelf onder meer van plan om het aantal treinen op de lijn tussen Amsterdam en Londen uit te breiden tot vijf per dag, beide kanten op. Door de coronapandemie reed er lange tijd slechts één trein, nu is dat verhoogd naar twee treinen. Rond 2025 hopen ze op 1,2 miljoen passagiers per jaar. Verder is de sector aan het onderzoeken of de komende jaren meer directe treinroutes geopend kunnen worden in Europa.

Hoog op de lijst van NS-baas Rintel staat een snelle verbinding tussen Nederland en Berlijn. Anders dan met Parijs is die er nog niet. “Het geld is er niet. Daarvoor zou echt iemand met lef moeten opstaan.” Nu duurt de treinreis naar Berlijn nog 6,5 uur. “Dan gaan mensen vliegen.” Om de verbinding echt goed te maken, is veel werk nodig aan beide kanten van de grens. Aan de Duitse kant wordt al gewerkt aan een betere lijn tussen het westen en de hoofdstad. Aan de Nederlandse zijde zou Rintel graag een versnelling zien tussen Amsterdam en de Duitse grens. Hoe sneller daartoe besloten wordt, hoe beter wat haar betreft. “Aan de aanleg ben je zo 10 jaar kwijt.”

Vliegtickets te goedkoop

Zelfverklaard “treinengek” Wim van de Camp, die door de overheid is aangesteld als ambassadeur van het Europees jaar van het spoor, vindt ook dat er “gewoon te weinig infrastructuur is”. Hij wijst erop dat het ‘speelveld’ tussen de luchtvaart en het spoor niet gelijk is. Ook andere bestuurders in de spoorsector storen zich eraan dat de luchtvaart nog volop financieel wordt ontzien. “Zolang je voor 25 euro naar Nice kunt vliegen, komen we er niet”, zegt Van de Camp. “Het mag pijn gaan doen, anders halen we de 1,5 graad niet”, verwijst hij naar het streven om de opwarming tot 1,5 graad te beperken.

(c) ANP