Concurrentie op spoor nu echt; ook Arriva vanaf december overdag tussen Zwolle en Groningen

Vervoerder Arriva gaat met ingang van de nieuwe treindienstregeling op 15 december minimaal vier treinritten per werkdag uitvoeren tussen Zwolle en Groningen, in beide richtingen. Daarmee krijgt de NS voor het eerst een echte directe concurrent op een stuk spoor waar de NS het alleenrecht voor heeft. 

Update: in een reactie meldt Arriva vandaag dat de start van de treindienst in december nog wel afhangt van het bezwaar dat er loopt van de vervoerder tegen het afwijzen van extra ritten door ProRail. Het streven blijft onverlet om in december te beginnen, maar Arriva kan dit nog niet garanderen, aldus woordvoerster Niki Smit.

Twee sneltreinritten per spits

Vanaf 15 december rijdt Arriva, naar verwachting, twee sneltreinritten in de ochtendspits en twee sneltreinritten in de middagspits tussen Zwolle en Groningen. Op vrijdagen rijdt Arriva vier ritten in de ochtend en vijf in de middag. Daarmee rijdt de vervoerder niet alleen op een stuk spoor waarvoor de NS de concessie heeft, maar ook op tijdstippen waarop NS-treinen rijden op het traject. ’’Als deze ritten in open toegang gaan rijden, dan is het voor het eerst dat een reiziger de keuze heeft naast een concessietrein’’’, zegt Arriva woordvoerder Nikki Smit tegen Treinreiziger.nl. ’’Goed nieuws voor de reizigers die daarvoor überhaupt geen keuze had.’’

De concurrentie op het spoor is mogelijk omdat er door Europese regels sinds 2021 ’open toegang’ tot het spoor is. Iedere vervoerder die een treindienst in Nederland wil aanbieden, kan dit onder verschillende voorwaarden doen, ook op een stuk spoor waar een vervoerder van de overheid een concessie of dus alleenrecht heeft gekregen. Maar de concurrerende treindienst mag dan geen grote inbreuk doen op de concessie. In dit geval heeft Arriva de opentoegangtreinen aangevraagd voordat de concessie aan NS is verleend en hoefde er dus niet gekeken te worden of Arriva hier inbreuk doet op de diensten van NS.

Arriva had in 2022 de primeur door als eerste vervoerder een trein te rijden op een stuk spoor waarvoor NS het alleenrecht heeft: de nachttrein van Maastricht naar Schiphol. Die trein rijdt sindsdien één keer in de week. Op dat moment rijdt NS echter nauwelijks tot geen treinen op de route, waardoor reizigers in de praktijk niet de keus hebben tussen twee vervoerders.

Minder ritten dan gewenst

Wat de kaartjes gaan kosten, is nog niet bekend. ’’Voor de treinen die door Arriva in open toegang gaan rijden, bepalen we zelf onze tarieven. Het is aan ons om met een concurrerend en aantrekkelijk tarief te komen’’, aldus Smit. Arriva wil ook het gebruik van de ov-chipkaart mogelijk maken. Meer informatie hierover en de prijzen komt later.

Arriva heeft aanzienlijk minder gekregen dan wat was aangevraagd. Sowieso wilde de vervoerder meer sneltreinritten uitvoeren, maar Arriva wilde ook de verbinding tussen Zwolle en Leeuwarden rijden en daarnaast stoptreinen tussen Zwolle en Groningen. Het grootste deel van de aangevraagde ritten is afgewezen, omdat ze niet zouden passen tussen de NS-treinen. In zo’n geval hebben de treinen van de NS prioriteit, omdat die een concessie heeft.

Opmerkelijk genoeg heeft spoorbeheerder ProRail ook sneltreinritten afgewezen die, volgens Arriva, wél in de dienstregeling passen. De vervoerder heeft te horen gekregen dat dit onder meer te maken heeft met de baanvakstabiliteit en overwegen. De angst is dat een toename van treinen ertoe kan bijdragen dat de grond sneller gaat verzakken. Arriva is het niet eens met deze afwijzing en heeft bij waakhond ACM bezwaar ingediend. Een uitspraak wordt binnenkort verwacht.

Start gepland in december

Arriva werkt nu aan het opstarten van de nieuwe treindiensten. Daarbij moeten nog verschillende hobbels genomen worden. De vervoerder is nu personeel aan het werven en geeft aan dat dit een ’uitdaging’ is, maar zegt tegelijkertijd optimistisch te zijn. Over het materieel dat Arriva in gaat zetten, wil het nog niets kwijt. ’’En omdat we deze treintrajecten in open toegang rijden, loopt alles net een beetje anders. Er is geen concessie met een opdrachtgever en concessie-eisen waar je aan moet voldoen, dus over alles moeten we zelf nadenken en een besluit nemen.’’

Nieuw tijdperk

Als het Arriva lukt om in december de treindienst Zwolle – Groningen te starten, betekent dat de start van een nieuw tijdperk. Deze treinen zullen in het begin nauwelijks effect hebben op de positie van NS, voorspelt redacteur Hildebrand van Kuijeren van Treinreiziger.nl. Van Kuijeren: “Er rijden nu meer dan 70 NS-treinen per dag tussen Zwolle en Groningen per richting, als daar vier treinen bijkomen zal dat nauwelijks effect hebben. Maar langzaam maar zeker weet Arriva zo wel een voet tussen de deur te krijgen, en toont aan dat het huidige monopolie van de NS geen vanzelfsprekendheid meer is”.

Arriva is vastberaden om het monopolie open te breken. Zo zegt de vervoerder hard te werken om de treindiensten in Nederland en daarbuiten uit te breiden. ’’We zijn druk bezig met onze internationale ambities, aan de verbinding Groningen – Parijs wordt volop gewerkt. Daarnaast hebben we aangegeven ons de komende jaren op 26 trajecten in Nederland te richten. Dat plan staat nog steeds en er wordt ook aan gewerkt.’’

Over de trein van Groningen naar Parijs loopt momenteel een bezwaar van de NS bij de ACM. Het streven van Arriva is om deze trein vanaf de zomer van 2026 te laten rijden. 

© Treinreiziger.nl