Bijzonder OV in Nederland (11 bijzondere lijnen & stations)

Openbaar vervoer brengt  je van A naar B, maar soms op een net iets bijzondere manier dan normaal. Soms zelfs zo bijzonder, dat het voor de liefhebber de reis waard kan zijn. In deze driedelige serie kijken we naar enkele mooi voorbeelden. We beginnen dicht bij huis, in Nederland.

Station Eemshaven

Sinds 2018 heeft dit station de titel van Meest Noordelijke Treinstation van Nederland afgepakt van Roodeschool, dat net iets ten zuiden van de lijn ligt. Ook bijzonder is dat het als enige station in Nederland buitendijks ligt en dat het naar Nederlandse maatstaven maar weinig bediend wordt. Er zijn dagen dat slechts één trein de moeite neemt om vanuit Roodeschool door te rijden naar Eemshaven. In het hoogseizoen loopt dit op tot vijf keer per dag, aangezien de spoorlijn aansluiting geeft op de veerboot naar het Duitse Waddeneiland Borkum (met ook een eigen spoorsysteem, maar daarover later meer). Arriva heeft voor de toekomst beloofd om elk half uur door te rijden naar Eemshaven, waarmee één curiositeit in ieder geval tot het verleden behoort. Verwonder je ook om het lands-end-gevoel met grote windmolens, de kolencentrale in de verte en verder vooral zee.

Heuvellandlijn (Maastricht – Kerkrade)

In 2016 riep NS het traject Almere Centrum – Lelystad Centrum uit tot mooiste treinreis van Nederland. Aangezien alleen NS-trajecten waren genomineerd, viel de vanzelfsprekende echte winnaar buiten de boot: de Heuvellandlijn, tegenwoordig gereden door Arriva. De spoorlijn van Maastricht over Schin op Geul, Heerlen en Kerkrade voert dwars door het Limburgse Heuvelland met dan weer mooie vergezichten en dan weer diepe ingravingen. Onnederlands natuurlijk en daarom niet te missen op dit lijstje. En passant passeer je de stations Houthem-Sint Gerlach, het enige overgebleven houten stationsgebouw van Nederland, en Valkenburg, waarvan het (ook al niet echt Nederlands aandoende) gebouw uit 1853 het oudste nog bestaande stationsgebouw van Nederland – al zit er tegenwoordig een hotel in. Tip: ga vanuit Maastricht in de rijrichting rechts zitten voor het beste uitzicht. Ideaal te combineren met een dagje Aken of een van de mooie buslijnen van Zuid-Limburg, zoals…

Lijn 55 (Heerlen – Gulpen)

Er zijn vele mooie buslijnen in Zuid-Limburg, zoals lijn 55. Startpunt is een van de mooiste busstations van het land: Heerlen. Ook het Maankwartier, waarin zich het treinstation bevindt, is erg bijzonder. Een keer per uur stuurt de chauffeur je vanuit Heerlen door dorpjes als Kunrade, Ubachsberg, Eyserheide en Wijlre (bekend van de Brand-brouwerij) naar Gulpen (bekend van de Gulpener-brouwerij). Beide brouwerijen zijn ook open voor bezoek, dus een reis per bus is wellicht sowieso raadzaam. De bus kronkelt over oude diepe wegen en oude mariakappelletjes en geeft mooie vergezichten. Goeie alternatieven in de regio: lijn 47 (Kerkrade – Gulpen, parallel langs het Miljoenenlijntje), lijn 21 ((Hoensbroek -) Heerlen – Aken) of lijn 57 (Maastricht – Gulpen over Noorbeek en Epen).

Lijn 620 (Werkendam – Dordrecht)

De trein op de boot is een uitstervend fenomeen. Maar in Nederland is het ook tamelijk uniek dat een bus mee op een boot gaat. In de spits geeft lijn 620 een verbinding tussen Werkendam (Noord-Brabant) en Dordrecht (Zuid-Holland) en vaart met het veer Kop van ‘t Land (alleen om de naam zou je het al doen) de Nieuwe Merwede over. Als bonus pak je ook nog een mooi stuk Biesbosch mee. Plan je reis wel goed: de lijn is vooral bedoeld voor scholieren en rijdt alleen in de ochtend en de middag. Fun fact: tot 1995 reden er speciale bussen op de lijn, omdat het veer een zijlader was (de allerlaatste van Nederland). Het oprijden van het veer vergde de nodige stuurmanskunst. 

Waterbus (Drechtsteden – Rotterdam)

OV over water doet het altijd goed. Dat blijkt ook altijd weer uit de ranglijst in het OV, de OV Klantenbarometer. Het mag ook geen verrassing heten dat de Waterbus het ook dit jaar weer goed doet. De schepen vormen een fijne verbinding tussen de Drechtsteden, Rotterdam en Schiedam. Spectaculairder kan je de Maasstad niet binnenkomen, wanneer je met hoge snelheid langs de industrie en onder de Van Brienenoordbrug over de Maas binnen komt varen. Bovendien: welk OV-systeem stopt er zowel bij een werelderfgoed (Kinderdijk) als de Ark van Noach? 

Fast Ferry Hoek van Holland – Maasvlakte

Een tocht met de Waterbus is prima te combineren met een andere mooie boottocht die ook onder ov valt: de Fast Ferry van Hoek van Holland naar de Maasvlakte. Pak vanuit Rotterdam de metro naar Hoek van Holland Haven (of stap in Schiedam van de Waterbus, doe een wandeling langs de Schie naar station Schiedam Centrum en neem daar de metro). Terwijl een paar meter verderop misschien wel het grote veer naar Harwich ligt te wachten, stap je in de naastgelegen haven op de snelle veerverbinding de Nieuwe Waterweg over naar de Europoort en een van de nieuwste stukjes Nederland: de Tweede Maasvlakte. Onderweg kan je zeehonden spotten als je gelukt hebt. Tip: ook hier kan je fiets mee. Maak hier gebruik van, want een bestemming als Futureland of het strand is zomaar een paar kilometer.

Parkshuttle Rivium

We blijven nog even in de regio Rotterdam. Vanaf komende zomer (als er geen nieuwe vertragingen opdoemen in ieder geval) is het namelijk ook mogelijk om rechtstreeks vanaf de Waterbus (halte Van Brienenoordbrug) over te stappen op nog een uniek stukje OV: de Parkshuttle Rivium. Sinds 2006 rijden er tussen metrostation Kralingse Zoom en P+R Rivium al zelfrijdende shuttles op een eigen baan. Vanaf deze zomer rijden ze echter ook door over de openbare weg naar de Maasoever, waarmee de Waterbus en het Rotterdamse metronetwerk vlot met elkaar verbonden zijn. Er worden steeds meer proeven gedaan met zelfrijdende shuttles in binnen- en buitenland, maar deze verbinding doet het al bijna 15 jaar én is nog eens onderdeel van het OV-netwerk met een eigen lijnnummer (500).

Lijn 350 (Leeuwarden – Alkmaar)

Vergezichten kan je ook buiten Limburg aantreffen, maar wel op een andere manier. Lijn 350 van Leeuwarden naar Alkmaar is met 110 kilometer de langste buslijn van Nederland. Met 2 uur is het een beste zit, maar de bussen zijn gelukkig erg comfortabel. Tussen Zurich (Friesland, niet Zwitersland) en Den Oever (Noord-Holland) rijdt de bus over de Afsluitdijk. En waar vind je dat nou, een bus die 30 kilometer met water aan twee kanten rijdt? Helaas is de Waddenzee niet tot nauwelijks te zien, maar stap halverwege de dijk uit bij de halte Monument en je hebt een mooi uitzicht. Ben je meer van de lange ritten? Stap dan ‘s ochtends op in Den Oever en rijdt non-stop door naar Leeuwarden; een afstand van 68 kilometer. 

Lijn 20 en 50 (Zeeland)

Lijn 20/50 Zeeuws-Vlaanderen (fiets mee op de bus en door de Westerscheldetunnel)

Er zijn maar weinig plekken in Nederland waar je zomaar je fiets mee mag nemen op de bus. Onder andere op lijn 20 (Goes – Hulst) en lijn 50 (Middelburg – Terneuzen (-Gent)) zijn uitzonderingen. Extra bijzonder is het feit dat beide lijnen gebruik maken van de Westerscheldetunnel, met 6,6 kilometer de langste tunnel wegtunnel van Nederland. Bovendien rijden de bussen ook nog eens door een tolsysteem – iets dat je ook niet echt vaak in Nederland tegenkomt. Wil je een fiets meenemen, houdt er dan rekening mee dat je officieel met de fiets pas op de bus mag bij het Tolplein dat ligt in the middle of nowhere tussen het Sloegebied en ‘s-Heerenhoek. In de praktijk knijpt de chauffeur op rustige momenten echter een oogje toe. Combinatietip: rij vanuit Terneuzen door naar Gent of fiets naar Breskens en pak daar het veer naar Vlissingen weer terug.

Busstation Schiphol Noord

Een busstation dat een bezoek waard is: tenzij je een enorme busliefhebber bent, komt het weinig voor. Schiphol Noord is een positieve uitzondering. De overkapping zelf is – heel toepasselijk – een oude vliegtuighangar uit de jaren 40 die eerst bij Londen en daarna op Rotterdam Airport dienst deed. Eenzelfde type hangar, maar dan mét zijwanden, is overigens nog altijd te vinden in het Aviodrome. Direct naast het busstation staat ook nog een snellaadstation voor een van de grootste elektrische busvloten van Europa. Het busstation zelf is bovendien energiepositief. Is dat iets te veel voor het milieu voor je, kijk dan gerust de andere kant uit. Het busstation bevindt zich namelijk aan het uiteinde van de Buitenveldertbaan. 

Arnhemse trolleybus

Ooit kenden Groningen, Nijmegen en Arnhem allemaal trolleynetwerken. Alleen de laatste is overgebleven. Ook elders in de Benelux zal je vergeefs zoeken naar trolleybussen; in Duitsland zijn ze tevens dunbezaaid. Terwijl het toch een sinds jaar en dag een schoon en stil vervoermiddel is. De afgelopen jaren zijn elektrische bussen het helemaal, maar stiekem doet Arnhem het al sinds 1949. Met 6 lijnen die zich over de Rijn en naar Oosterbeek uitstrekken en 43 bussen heeft de Gelderse hoofdstad een van de grootste netwerken van West-Europa. En het bijzondere is: waarschijnlijk gaat dit alleen nog maar in omvang groeien, wanneer de bussen gedeeltelijk op batterijen gaan rijden. Op donderdagmiddag is er op de remise van vervoerder Breng een trolleymuseum geopend. 

Volgende week in deel 2: Bijzonder OV in Europa.

Artikel: Vincent Wever