Afscheidsinterview: “Ik dacht dat je Railforum kon opheffen”

Je hebt haar naam misschien wel nooit gehoord. Maar in de railsector is ze de verbindende kracht achter vele innovaties. Corina de Jongh, directeur van Railforum, neemt na 23 jaar afscheid. Terwijl vandaag honderden mensen naar haar afscheidsreceptie komen, blikt Treinreiziger.nl met haar terug op haar werk en de impact die ze heeft gehad op de Nederlandse spoorsector.

“Railforum, dat is een club voor oude mannen. Die club kun je net zo goed opheffen.” Dat was De Jonghs eerste gedachte toen haar baas bij HTM haar vroeg om over te stappen naar het onafhankelijke kennisnetwerk voor de ov- en railsector, Railforum. In plaats van het aanbod direct af te wijzen, besloot ze eerst zelf onderzoek te doen onder de leden. Waarom waren ze lid en wat verwachtten ze? Tot haar verrassing bleek dat Railforum voor veel leden van grote waarde was, niet alleen als ontmoetingsplek om kennis en ervaringen te delen, maar ook als platform om samen te werken aan oplossingen die verder reikten dan het eigen bedrijfsbelang.

Vernieuwing

Voor De Jongh was vanaf het begin duidelijk dat Railforum aan vernieuwing toe was. “Ik denk snel en schakel snel. Dat is mijn kracht, maar soms ook mijn zwakte. Terwijl anderen nog nadenken over het probleem, heb ik vaak al een oplossing bedacht,” reflecteert ze. Al voor haar aantreden bedacht ze dat het bestuur verjongd moest worden en dat er een jongerentak moest komen: de Jonge Veranderaars. 

Haar vermogen om snel te schakelen en oplossingen te bedenken, kwam goed van pas in verschillende complexe situaties. Een concreet voorbeeld hiervan is haar aanpak rond het schouwen van sporen. Waar sporen traditioneel visueel door medewerkers werden gecontroleerd, konden sensoren dankzij technologische vooruitgang dit vaak beter en nauwkeuriger doen. Toen in 2006 voorstellen werden gedaan om handmatige inspecties te vervangen door sensoren, stuitte dat op veel weerstand. Vakbonden en medezeggenschapsraden maakten zich zorgen over banenverlies, aangezien de wet voorschreef dat sporen visueel geïnspecteerd moesten worden.

In plaats van de verandering te forceren, zocht Railforum naar een compromis. “Er waren drie opties: alles bij het oude laten, wat duur en inefficiënt zou zijn; volledig omschakelen naar sensoren, wat voor veel weerstand zou zorgen; of een tussenweg zoeken waarbij het voor iedereen acceptabel wordt.” Die derde optie bleek de sleutel tot succes. Het compromis was dat niemand zijn baan zou verliezen, en dat natuurlijk verloop zou zorgen voor een soepele overgang. Ondertussen konden sensoren worden getest en werd de wet aangepast. 

De kracht van samenwerking

De Jongh staat bekend om haar vermogen om mensen te verbinden en te inspireren om verder te kijken dan hun eigen belang. “Soms hoor je mensen zeggen: ‘NS of ProRail willen dat niet.’ Maar ik kijk naar de personen achter het bedrijf. Bijna iedereen wil iets goeds doen met zijn werk. Als je daar de focus op legt, vind je de oplossing en krijg je het radertje weer in beweging,” legt ze uit. Toch zijn er ook mensen, vaak op management- of directieniveau, die vastzitten in de ‘nee-modus’. “Dat is een probleem in onze sector. Aan de ene kant zijn we marktgericht en streven we naar verbeteringen, maar aan de andere kant zijn we afhankelijk van de politiek. Dat kan innovatie soms blokkeren, en daar kan ik niet veel mee. Mijn vraag is altijd: wat heb je nodig om wél mee te kunnen?”

Met Railforum heeft De Jongh zich altijd gericht op de mensen die wél willen verbeteren en die met elkaar in contact gebracht. “Want dan is 1 + 1 echt drie. De mensen die niet willen, moet je niet te veel aandacht geven; die passen zich later vanzelf wel aan. Net zoals bij kinderen: negatief gedrag moet je niet belonen.”

Daarom heeft De Jongh weinig geduld met reacties als “het mag niet van Europa” of “het is niet veilig”. “Natuurlijk moet het veilig zijn, maar de vraag is: wat is er nodig om het wél veilig te maken? Wat moeten we doen om de bezwaren weg te nemen?”

Internationale reizen

Niet elk probleem laat zich zo gemakkelijk oplossen. Neem internationale treinreizen aantrekkelijker maken, bijvoorbeeld. “Er zijn talloze aanbevelingen om dat te verbeteren. Als die breed gedragen worden, maar toch niet uitgevoerd worden omdat niemand vanuit eigenbelang de eerste stap wil zetten, kan Railforum weinig doen. Dat is geen kwestie van onmacht, maar van onwil. En dat is ontzettend frustrerend.”

Wie denkt dat Railforum er vooral is voor grote partijen zoals NS en ProRail, heeft het mis. “De echte vernieuwing komt vaak van de kleinere leden,” benadrukt De Jongh. Een van haar initiatieven was de Blije Reizigersprijs, die tussen 2013 en 2017 werd uitgereikt. “Er waren al allerlei prijzen die technisch perfectionisme stimuleerden, gericht op interne processen. Met de Blije Reizigersprijs wilden we juist de reiziger centraal zetten.”

‘Niet achterover leunen’

Hoewel de focus tegenwoordig minder ligt op technisch perfectionisme en meer op klantonderzoek, zoals de OV-klantenbarometer, waarschuwt De Jongh de ov-sector om niet tevreden achterover te leunen bij scores van een 7,5 of 8. “Je kunt allerlei certificeringen ontwikkelen en kijken naar klantbeoordelingen, dat is goed, maar kijk ook eens door de cijfers heen. Wat willen mensen verbeterd zien? Denk bijvoorbeeld aan de problemen bij verstoringen. Of kijk naar de mensen die niet met het openbaar vervoer reizen. Wat moet je doen om hen wél in de trein of bus te krijgen?”

Raildagen

Een ander belangrijk initiatief van Railforum zijn de Raildagen, die in 2022 in Duitsland zijn gestart en op initiatief van De Jongh vorig jaar ook in Nederland zijn gelanceerd. Met dit evenement wil de spoorsector laten zien dat het niet alleen een boeiende industrie is, maar ook een aantrekkelijke werkgever. Tijdens de vorige editie wist De Jongh Treinreiziger.nl over te halen om tijdens de Raildagen de Kilometer Kampioen te organiseren. Ook daarin stelde De Jongh de vraag: wat is er nodig dat jullie de wedstrijd zien zitten om hem opnieuw te organiseren? Het resulteerde in ondersteuning van Railforum bij de praktische organisatie van de wedstrijd.

Uitdaging

Nu De Jongh afzwaait, staat de spoorsector voor nieuwe uitdagingen. In een tijd waarin personeelstekorten toenemen, vooral in technische beroepen, is het een flinke opgave om nieuw talent aan te trekken. “Jongeren streven vaak naar een snelle kantoorbaan en een hoog salaris. Onze uitdaging is: hoe maken we het werk in de spoorsector aantrekkelijk? Robots en computers kunnen steeds meer overnemen, maar hoe zorgen we ervoor dat het werk voor mensen leuk en uitdagend blijft als ze een verlengstuk van die technologieën worden?”

Dit vraagstuk zal ongetwijfeld ook een van de belangrijkste aandachtspunten zijn voor Jeroen Haver, de opvolger van De Jongh, die inmiddels al is begonnen.

© Treinreiziger.nl