Op weg per trein naar de poort van de Baltische staten
14 sep 2021 7:39
Met de trein kun je heel Europa door. Maar sommige bestemmingen zijn nét iets beter bereikbaar dan anderen. Met de trein naar Parijs, Berlijn en Wenen kun je per directe trein. Maar hoe kom je met de trein in de Baltische staten? David Dietzenbacher vertelt er over in onderstaand reisverslag.
Dit reisverslag is ingezonden in kader van een wedstrijd waarbij een Interrail ticket gewonnen kon worden. David zijn inzending is samen met de inzending van Lotte Verheyen de winnaar. De prijs is beschikbaar gesteld door Interrail. Wil je ook je reisverhalen per trein delen? stuur dan een e-mail naar reisverhalen@treinreiziger.nl.
Gratis Interrail
We schrijven januari 2019, en ik checkte even vlug tussendoor mijn mail tijdens een studiemeeting. Natuurlijk niet helemaal de bedoeling, maar met een half dozijn laptops open op tafel heeft meestal niemand iets door. Behalve die januarimiddag, toen mij toch een kreet van verrassing ontsnapte. Maanden eerder had ik meegedaan aan DiscoverEU: een wedstrijd waarin de EU Interrailpassen verloot onder 18-jarigen, om hen de kans te geven om Europa te ontdekken. Inmiddels was ik allang vergeten dat ik eraan had meegedaan, maar precies zo’n pas kwam dus mijn kant op!
Maanden brainstormen voor een geschikte bestemming leidde uiteindelijk tot een megalomane rondreis van 26 dagen langs de Oostzee: heen langs Litouwen en Letland, op bezoek bij een studievriendin in Estland, en terug via Stockholm en Kopenhagen. Economisch gezien niet het meest efficiënte gebruik van de Interrail-reisdagen, aangezien losse treintickets in Polen en vooral de Baltics spotgoedkoop zijn. Toch heb ik geen spijt gehad van deze prachtige tour.
In dit reisverslag vertel ik over de heenreis, van Apeldoorn naar het Litouwse Kaunas in anderhalve dag. Mijn reisgenoot had geen Interrailpas en moest zelf alle tickets regelen, waardoor ik ook de daarbij behorende trucjes en perikelen van dichtbij heb meegemaakt. Geniet ervan!
And so it begins: Per trein naar Praag
Eigenlijk hoort een internationale intercity natuurlijk niet in zo’n nietszeggend stadje als Apeldoorn te stoppen. Ik zal de eerste zijn om dat toe te geven. Maar die ene keer dat je ‘m zelf neemt, is het toch heel prettig om vanuit je achtertuin rechtstreeks naar Berlijn te kunnen treinen. Al was dat nog niet zo vanzelfsprekend die ochtend, want NS International had eerst een omleiding via Zwolle aangekondigd wegens werkzaamheden. Vervolgens waren die werkzaamheden uitgesteld, maar stond de omleiding hier en daar nog steeds in de planner. Het Twitterteam van NSI heeft de voorgaande avond aan mij een taaie gehad, ik heb ze namelijk de oren van hun digitale hoofd gevraagd om erachter te komen welke route de trein nou zou nemen. Zelfs zij wisten het niet helemaal zeker, maar uiteindelijk had ik er genoeg vertrouwen in. En inderdaad, netjes op tijd kwam de welbekende gele loc met grijs-rode rijtuigen vanuit het westen de bocht om draaien. Einsteigen bitte!
We hadden zitplaatsreserveringen geregeld, uit vrees voor een trein stampvol toeristen. Die vrees bleek ongegrond, maar goed voor onze gemoedsrust was het wel. De reis was rustig en comfortabel, en constant scherend langs het randje van dromenland werd Berlijn bereikt. Daar wandelden we natuurlijk over de Spree en onder de Brandenburger Tor door naar Unter den Linden voor een prima currywurst. Je moet toch iets met je haast perfecte net-niet-overstap van bijna twee uur op de Eurocity naar Praag.
“Wacht, Praag? Jullie gingen toch naar Litouwen?” hoor ik je al roepen. Jazeker! Maar de Eurocity naar Warschau was best duur, al helemaal vergeleken met die naar Praag. De České dráhy, de Tsjechische spoorwegen, staan bij mij namelijk hoog aangeschreven om hun zeer voordelige tickets. Eerder had ik al een vriendin die naar Zuid-Duitsland moest, een slordige honderd euro bespaard met een Tsjechisch retourtje Cheb. Vóór de grens stapte ze dan uit op haar bestemming, een reis die bij Deutsche Bahn het viervoudige had gekost. Dus als je ook maar érgens naartoe wilt dat op een route naar Tsjechië ligt, probeer het bij de ČD! Desnoods vanaf het eerste Duitse station over de Nederlandse grens, dat wil soms ook nog wel eens schelen in de kosten.
Anyway, op naar Praag dus. In tegenstelling tot de voorgaande trein was deze rammetjevol. Er ontbraken een paar rijtuigen en de gangpaden waren dichtgemetseld met Interrailers die 4,5 uur liggend in uiteenlopende posities moesten doorbrengen. Nu waren we héél blij met onze zitplaatsreservering, in een coupé die we deelden met twee Amerikanen die ook Europa aan het doorkruisen waren. We hebben uitgebreid gekletst over onze reisplannen, onze levensloop, onze studies en wat al niet meer, maar van Dresden tot ver in Tsjechië lag onze aandacht toch echt meer bij het uitzicht. Adembenemend was de Elbevallei waar de trein zich in een gemoedelijk tempo doorheen kronkelde. Leve de raamplaatsen die we specifiek hadden gereserveerd!
Een groot deel van de tijd heb ik gespendeerd aan foto’s maken, maar achteraf bleken die grotendeels nét mislukt door een boom of bovenleidingsportaal. En zelfs áls er eens niks in de weg stond, kwam geen enkele foto ook maar in de buurt van de schoonheid van het échte landschap. Dus verspil je tijd niet aan al te veel foto’s, maar kijk vooral met je eigen ogen naar buiten, en niet door een lens. Die ervaring pakt niemand je meer af, en de foto’s maken honderd anderen wel voor je.
Het was nog even schrikken met de tickets van mijn reisgenoot, want zij had ISIC-korting aangevinkt op de website van de ČD omdat ze zo’n internationale kortingspas voor studenten had. Ware het niet dat die korting blijkbaar alleen gold voor Tsjechische studenten met zo’n pas. Voortaan dus altijd dubbelchecken bij de klantenservice van de ticketverkoper of je daadwerkelijk recht hebt op korting als je uit het buitenland komt. We kwamen nog goed weg met de aanvankelijk strenge conducteur, die gelukkig toch met zijn hand over het hart streek toen hij inzag dat we daadwerkelijk van niks wisten en niet moedwillig de boel probeerden te flessen. De steen in onze maag kon plaatsmaken voor een overheerlijke linzenschotel en vegetarische omelet uit het restauratierijtuig, terwijl de trein weer een tandje bijschakelde en zich naar de Boheemse hoofdstad spoedde.
We hadden een paar uur de tijd om de stad te verkennen, maar de bagagelockers op het station zagen er mij toch nét iets te onduidelijk, shady en afgelegen uit. Voor de zekerheid sjouwde ik dus mijn zware rolkoffer mee over de kasseien van het oude centrum, wat in de enorme toeristenmeute echt geen pretje was. Alles liever dan mijn wereldreis beginnen met gestolen bagage op dag één, was het motto, maar volgende keer zou ik wel gaan voor een grote rugtas in plaats van een rolkoffer… of toch maar mijn paranoia onderdrukken en de proef op de som nemen met de kluisjes.
Per nachttrein naar Warschau
Oké, Praag, leuk en aardig, maar dan zijn we nog steeds niet in de buurt van Litouwen, toch? Nee, en dat brengt ons bij de tweede reden om te kiezen voor deze omweg… luisterend naar de naam ‘EuroNight’! Beiden hadden we nog nooit in een slaaptrein gereisd, en dit was een mooie kans om onze nieuwsgierigheid te stillen. Ook deze rit had mijn reisgenoot gekocht met de inmiddels beruchte ISIC-korting, dus was het peentjes zweten tot we aan boord waren, maar gelukkig deed niemand van het personeel moeilijk die avond. Onze slaapcoupé voor twee was ruim opgezet en had voldoende plek voor onze bagage. De bedden lagen bijna net zo heerlijk als thuis: zachte en goed gevulde dekens, een prima kussen en een goed matras. We lieten ons in slaap wiegen door het zachte deinen van de trein die de Tsjechische nacht doorkruiste. De meegeleverde oordopjes uit de goodiebag van ČD had ik ’s avonds meteen terzijde gelegd, maar zouden achteraf toch nuttig zijn geweest, want ik ben wel een paar keer gewekt door geluid in andere cabines of op de perrons. Desondanks werden we de volgende ochtend prima uitgerust gewekt door de conducteur met ons eenvoudige doch voedzame ontbijtje op bed, bestaande uit (onder meer) kaiserbroodjes met jam, een kopje thee of koffie, een flesje appelsap en een smakelijk chocoladewafeltje. De vertraging van ruim een halfuur mocht de pret niet drukken, we waren in Warschau!
Gemoedelijk glijden we onze eerste stop in Warschau binnen: station Zachodnia.
(Gefilmd vanuit bed!)
Per boemeltje naar de Baltische staten
De kluisjes van Warszawa Centralna zagen er wat betrouwbaarder uit, dus de koffers werden opgeborgen en we konden flink wat meters maken om de binnenstad te voet te verkennen. Lunch gescoord bij een cafeetje op het station en vervolgens naar het perron getogen voor de intercity naar Bialystok, in het noordoosten van Polen nabij de grens met Wit-Rusland. Ook deze was weer iets té populair, maar hier gold het recht van de sterkste: van tevoren had ik geen zitplaatsreservering kunnen krijgen (online kon het niet en aan het loket op ‘Centralna’ waren ze die ochtend al uitverkocht), en in de trein zelf waren de displays voor plaatsaanduiding kaduuk. Gelukkig waren we snel genoeg aan boord om nog een zitplaats te krijgen, maar helaas niet naast elkaar. Geen probleem, met een relaxte playlist kreeg ik de ruim twee uur durende rit wel vol.
Aangekomen in het nogal kale station van het troosteloos aanvoelende Bialystok stapten we als de wiedeweerga over op de aansluitende trein naar Kaunas. Jawel, de laatste etappe van deze heenreis was in zicht! De enige treinverbinding tussen de Baltische staten en de rest van continentaal Europa bestaat uit dit simpele boemeltje, destijds slechts vijf keer per week – éénmaal op vrijdag, tweemaal op zaterdag en zondag – maar inmiddels gepromoveerd tot éénmaal iedere dag.
De Baltische staten hebben vanuit hun Sovjet-erfenis overal (Russisch) breedspoor liggen, waardoor tot voor kort geen doorgaande treinen naar Polen en de rest van Europa mogelijk waren. Rail Baltica heet het gigantische EU-spoorproject dat de Baltics moet integreren in het Europese netwerk, met als stip op de horizon een ware hogesnelheidslijn van Warschau via Kaunas en Riga naar Tallinn, mogelijk zelfs met een onderzeese tunnel door naar Helsinki. Het prille begin ligt er al: een enkel normaalspoor tot aan Kaunas, compleet geïsoleerd van het Litouwse netwerk en dus ongeveer vanaf de grens parallel aan het bestaande breedspoor langs dezelfde route. Over dit spoor voert ons schattige kleine dieselstoptreintje ons naar het beloofde land.
Deze bontgekleurde boemel was van een heel ander kaliber dan de intercity’s waar we tot nu toe mee reisden. Schijnbaar had de machinist de instructie gekregen om bij iedere tiende boom op vol volume te toeteren, en dat op een route die het bos doorsnijdt. Aangezien de trein niet bepaald geluidsdicht was, kon je een goed gesprek voorin de trein – waar wij in onze onwetendheid waren gaan zitten – wel vergeten. (Tijdens een lange stop in Suwalki stroomde de trein leeg en zagen wij onze kans schoon om naar de andere kant te verkassen. Gelukkig had ik net op tijd door dat de trein van richting ging veranderen, dus bleven we mooi zitten op ons oude stekje en was het probleem opgelost.) De lokale Poolse spoorwegmaatschappij gaat goed mee met z’n tijd: in het toilet passen haast wel drie rolstoelen naast elkaar. De conducteur was erg vriendelijk, en sprak voldoende Engels voor een klein praatje. Zo leerde ik van hem mijn eerste woordje Litouws: ‘dankjewel’ is Ačiū – en jawel, dat spreek je uit als “atsjoe”!
De omgeving in het grensgebied was schitterend, maar op een andere manier dan de Elbevallei 24 uur eerder: rauwer, natuurlijker. Prachtige meren, eindeloze bossen, de houten stationsgebouwtjes aan Litouwse zijde. We kaartten de tijd voorbij, terwijl langzaam maar zeker de zon alweer begon te zakken. Met een prachtig avondrood stapten we uit op het bescheiden perron van Kaunas, 37 uur en vier landen verder.
Wordt vervolgt!
Tot zover de eerste etappe van mijn DiscoverEU-avontuur. 2 days down, 24 more to go. Het was een bijzondere en diverse reis naar de poort van een land dat door toeristen nog nauwelijks is ontdekt; ten onrechte, want Kaunas was een prachtig stadje om te verblijven en ook Vilnius is ons later zeer goed bevallen. De volgende etappes waren lang niet zo complex als deze, maar alsnog heb ik onderweg meer dan genoeg beleefd, zowel op het spoor als daarbuiten. Wordt wellicht ooit vervolgd!
Kaunas, langs de oever van de Memel.
