Het geheim van treinfabrikant Stadler

De Zwitserse treinfabrikant Stadler doet goede zaken. Tussen 2001 en 2016 is de omzet ongeveer vertienvoudigd. In 2016 wordt een omzet verwacht van ruim 2 miljard Zwitserse frank. De Nederlandse markt wordt voor de fabrikant steeds belangrijker. Op dit moment rijden er al ruim 100 Stadler-treinen rond in Nederland, de komende paar jaar komen daar nog eens 100 treinen bij. Wat is het geheim van Stadler?

• Zie ook: Dit worden de nieuwe NS treinen

Met die vraag in ons achterhoofd bracht Treinreiziger.nl een bezoek aan het hoofdkantoor van Stadler in Bussnang. Iedere maand rollen daar acht nieuwe treinen uit de fabriek. Maar dat is tegenwordig al lang niet meer de enige fabriek. Ook in het Zwitserse Altenrhein worden iedere maand zo´n vier treinen gemaakt. Daarnaast staat er een fabriek in Polen, waar de nieuwe NS-treinen worden gemaakt.

De omzet van Stadler is vertienvoudigd tussen 2001 en 2016. De introductie van de GTW, FLIRT en de KISS hebben daartoe bijgedragen.

Modulaire treinen
Waar andere treinfabrikanten een brede catalogus hebben van allerlei verschillende modellen, draait het bij Stadler in de kern om drie modellen: de GTW, de FLIRT en de KISS. Tientallen spoorbedrijven uit tal van verschillende landen kopen keer op keer die modellen. Het geheim is simpel: het zijn modulaire treinen die simpel zijn aan te passen aan de wensen van een vervoerder.

Hoge en lage temperaturen
´We leveren de FLIRT-treinen bijvoorbeeld aan Noorwegen, waar ze goed moeten kunnen blijven rijden bij extreem koud weer. Maar we leveren dezelfde treinen ook in Noord-Afrika, waar de treinen juist bij enorm hoge temperaturen moet blijven werken", legt sales-directeur Christian König uit. 

De FLIRT-trein voor de Noorse Spoorwegen. Deze treinen kunnen 200 kilometer per uur en kunnen tegen winterse omstandigheden. (Zie Stadler presenteert intercity FLIRT voor Noorwegen)

Verschillende opties
In de modulaire treinen kan er van alles aangepast worden aan de wensen van de klant. Bijvoorbeeld de vloerhoogte van de trein, zodat in elk land een laagvloerse uitstap geboden kan worden. Maar ook de snelheid. De FLIRT-treinen kunnen standaard 160, maar er is ook een versie gemaakt die 200 kilometer per uur haalt. Daarnaast zijn de rijtuigen van de FLIRT in verschillende lengtes verkrijgbaar, en kunnen zowel de stoelen als deurposities aan de wensen van de klant aangepast worden. 

Succesvolle aanpak
"Andere treinfabrikanten zijn geneigd bij kleine series een vast model te bieden. Doordat onze treinen modulair zijn, zijn wij in staat een aanbod te doen dat meer aansluit bij de wensen van de klant", legt Köning uit. En die aanpak werkt. Alleen al in Nederland zijn Veolia, Connexxion, Syntus en NS klant. Tot nu toe rijden er alleen GTW-treinen in Nederland. GTW is het eerste succesnummer van Stadler. Daarvan zijn er inmiddels 600 besteld of gebouwd, inclusief de ruim 130 treinstellen voor de Nederlandse markt. 

De nieuwe NS FLIRT-treinen zijn bijna klaar. 

Ruim 1200 FLIRT-treinen
Nieuwe orders voor de GTW komen nu nog maar sporadisch binnen. De nieuwe succesformule is de FLIRT. Daar zijn de afgelopen jaren nu 1199 treinen van besteld. Dat aantal zal zeker binnenkort boven de 1200 uitkomen, want ook Arriva is voornemens FLIRT-treinen te kopen voor Limburg.

Snelle levering
Een ander voordeel van Stadler is de snelle levertijd. Zo werd pas in december 2014 het contract voor 58 treinen met NS getekend. Nog deze maand rolt de eerste trein uit de fabriek. Die trein kan overigens nog niet direct in de reizigersdienst worden ingezet, omdat de trein eerst uitvoerig getest zal worden en moet worden toegelaten op het Nederlandse spoor. In december moeten de nieuwe treinen daadwerkelijk in de reizigersdienst komen. Vanaf dat moment zullen de treinen met name in zuidoost-Nederland te zien zijn.

Op bezoek bij Stadler in Zwitserland

Eerder dan de CAF-Sprinters
NS heeft bewust de treinen bij Stadler besteld, omdat juist Stadler snel kan leveren. Voordat de bestelling bij Stadler werd geplaatst, werd er al een andere order bij de Spaanse fabrikant CAF geplaatst. Die eerder bestelde treinen worden pas twee jaar later geleverd, in het derde kwartaal van 2018.

Puzzel
De Zwitserse fabriek heeft nog wel moeten puzzelen met de planning om de treinen zo snel te kunnen bouwen. Bij de fabrieken in Zwitserland zelf is er namelijk geen capaciteit meer vrij. Om de treinen toch tijdig te kunnen leveren zijn treinen voor de Poolse spoorwegen (PKP) nu versneld geleverd. Zo kan de capaciteit in de Poolse fabriek gebruikt worden om de treinen voor Nederland te bouwen. In het derde kwartaal van 2017 moet de laatste trein in Nederland aankomen.

Geen hogesnelheidstreinen
De modulaire treinformules vormen dus de basis voor het succes. Maar ook belangrijk is de focus. Waar andere toonaangevende treinfabrikanten zich al een aantal jaar profileerden met hogesnelheidstreinen, doet Stadler dat bewust niet. "We zullen nooit hogesnelheidstreinen gaan bouwen die 300 kilometer per uur of harder kunnen", zegt König zelfs. Hij legt nader uit waarom: "de vraag is klein en er zijn al genoeg aanbieders." Bovendien gelden voor die treinen weer andere eisen.

Stadler mag voor de SBB EuroCity-treinstellen gaan bouwen

ICNG
Wel maakt Stadler nu voor het eerst een trein die sneller dan 200 kilometer per uur kan. Het gaat om EuroCity-treinstellen voor de SBB. Die treinen moeten straks 250 kilometer per uur gaan rijden; hetzelfde segment dus als de Fyra. Toch zullen deze treinen niet in de race zijn om de Fyra te vervangen. De FLIRT-treinen, met 200 kilometer per uur als maximumsnelheid, maken wel kans. Naast Stadler zijn ook Siemens, Alstom en Bombardier in de race om de Intercity Next Generation (ICNG) te maken. Wie die order wint, mag circa 25.000 zitplaatsen leveren.

Veiligheid
Ondanks het succes van de fabrikant kwam Stadler dit weekend ook negatief in het nieuws. De Stentor wees erop dat in amper een jaar tijd zeven machinisten van Stadler-treinen om het leven zijn gekomen. Toch voldoen de treinen aan alle veiligheidseisen. Het bedrijf wijst erop dat de trein geen enkele keer de oorzaak was van het ongeluk. In het ontwerp is op allerlei manieren rekening gehouden met de veiligheid.

Bij de FLIRT-treinstellen is bij het ontwerp rekening gehouden met het mogelijkheid dat deze kan verongelukken.

Ongeluk 2009
Ook zijn er testen geweest waarbij de trein met bijvoorbeeld 110 kilometer per uur op een obstakel rijdt. De schade in Dalfsen was ook voor Stadler een verbazing. "Er is eerder in december 2009 in Nederland eerder een aanrijding geweest tussen een GTW en een truck, daar viel de schade wel mee", zegt het bedrijf. Dat het in Dalfsen anders verliep, komt waarschijnlijk doordat het om afwijkend voertuig ging (hoogwerker). In Duitsland was de schade enorm, doordat door een fout van de verkeersleiding de treinen zonder beveiliging op hoge snelheid frontaal op elkaar botsten. Daarbij kwamen meerdere machinisten om het leven.

Stadler tot nu toe in Nederland (GTW)

• GTW-treinstellen voor Arriva, in o.a. Groningen, Friesland, Zuid-Holland, de Achterhoek en de Vechtdallijn
• GTW-treinstel voor Connexxion op de Valleilijn
• GTW-treinstellen voor Breng in de Achterhoek
• GTW-treinstellen voor Veolia

Totaal: 133 treinstellen

Toekomstige treinen voor de Nederlandse markt (FLIRT)

• 58 voor NS (Hoofdrailnet, regio Zuid-Oost Nederland)
• 7 voor de treindienst Arnhem – Düsseldorf (Abellio)
• 36 voor Arriva in Limburg (formeel nog niet besteld vanwege lopende rechtszaken)
• 16 voor Syntus voor Zwolle – Enschede / Kampen
• 6 in R-net-huisstijl voor NS-dochter Abellio tussen Gouda en Alphen.

Totaal: 123 treinstellen

In de fabriek van Stadler worden meerdere treintypes tegelijk gemaakt. In het verleden werd er zelfs aan 10 verschillende orders tegelijk gewerkt. Om misverstanden te voorkomen staat op ieder rijtuig heel duidelijk aangegeven om welke order het gaat. In de Zwitserse fabriek worden ook de Abellio-treinen gemaakt.