Senior inkoper NS: contract met AnsaldoBreda was prima

Tony Smulders, Senior inkoper rollend materieel NS van 1999 tot en met 2005, was tevreden met het Fyra-contract. Dat zei hij voor de parlementaire enquêtecommissie Fyra. "In die zin was iedereen tevreden". Volgens de commissie was net daarvoor nog ernstige twijfel om met AnsaldoBreda verder te gaan; de risico´s waren groot en de levertijden onzeker. "Een contract waarbij je na een aanbesteding de eindstreep haalt, is een prima contract".

Volgens Smulders waren er veel onzekerheden, maar is de procedure volgens hem goed verlopen. "Succesvol niet in die zin dat we van 23 naar 12 treinstellen gaan, dat zijn geen elementen die je in zo´n aanbesteding naar boven krijgt". Volgens hem is het proces zelf eerlijk verlopen.

Rommelig
De commissie is daar niet zo zeker van en noemt het proces rommelig en doorschietend van het ene naar het andere uiterste. The best and final offer is een laatste ultieme poging voor het beste bod voor de resterende partijen: Alstom en AnsaldoBreda. AnsaldoBreda komt nog met elf klapstoelen en een toilet. Smulders weet niet meer of dat is veranderd, maar volgens de enquêtecommissie is er daarna nog wel wat gewijzigd. "Als er voor de beoordeling nog aanpassingen zijn, kan dat", zegt de senior inkoper.

Eerlijk speelveld
AnsaldoBreda voldeed volgens hem op dat moment het beste op de prijs: ze hadden enkeldekstreinen en dat is meer comfort dan de dubbeldekstreinen van AnsaldoBreda. Volgens de commissie was AnsaldoBreda duurder en was er geen sprake meer van een eerlijk speelveld, omdat één van de twee overgebleven partijen nog wat verandert.

Duurder
Voordat het finale besluit viel, ging het aantal treinstellen omlaag en werd het duurder, zegt Smulders. Zelf schreef hij dat het belang voor de dure variant aangepast moet worden. Hij wilde extra onderbouwing voor de functionaliteit, zegt hij nu. Toen was er sprake van 23 treinstellen. België wilde er drie minder. HSA wilde er ook minder en toen waren er van de 26 stellen nog 12 over.

Week verschil
Smulders wist bij het finale aanbod nog niet dat er zo veel minder treinen nodig waren, zegt hij nu. Hij had geen invloed op het aantal treinstellen, maar heeft de twee partijen direct gebeld toen hij het wist. Volgens de commissie zat er een week tussen het informeren van AnsaldoBreda (11 december) en Alstom (18 december). Toen de laatste hoorde dat het veel minder treinen waren, haakte het bedrijf af, omdat ze geen nieuw bod wilde doen en het laatste bod als definitief zagen.

Aanbiedingen
Er waren vier aanbiedingen op de aanbesteding van de treinen, twee voldeden niet. Met de twee overgebleven partijen is de NS door alle stukken gegaan. Daarna werden ze beoordeeld op waarderingscriteria. Beide partijen waren acceptabel en met aangeboden alternatieven voldeden ze.

Bewezen
Criteria waren prijs per zitplaats, technische eisen en functionaliteit van de trein. Uit een latere evaluatie van de NS blijkt dat er weinig rekening werd gehouden met de ervaring van de treinbouwers.Volgens Smulders was de eis voor bewezen ervaring met het bouwen van een snelle trein lastig, omdat er altijd meer partijen bij de bouw betrokken zijn. Eén referentie was daarom al genoeg.

De keuze
Alstom was iets duurder en volgens Smulders leek de kwaliteit minder. Op 5 juni zou de topman van de Belgische spoorwegen hebben gesuggereerd dat Alstom de opdracht vooral niet moest krijgen, maar volgens Smulders was dat niet de reden van de afwijzing. AnsaldoBreda leek acceptabel, ook al vonden sommige collega´s van Smulders het bod onrealistisch. De levertijden voldeden voor beide partijen niet. Toch mochten ze door. Smulders: "Dit was het maximaal haalbare".

Aldi-trein
"Het begrip Aldi-trein herken ik niet", zegt Smulders, maar hij heeft wel geprobeerd om de partijen te prikkelen om de prijs te verlagen. Dat het een te goedkope trein was, ontkent hij. Een substantiële wijziging mag niet na een bod, Het veranderen van de snelheid van 220 naar 250 km per uur was volgens Smulders niet substantieel, omdat de treinen dat al konden volgens het door het bedrijf ingediende concept en alleen de begrenzing eraf moest. Nol Döbken van HSA zei vanochtend dat hij om hogere snelheid gevraagd, maar volgens Smulders kwam dat vanuit AnsaldoBreda.